Strona:PL Eliza Orzeszkowa-Eli Makower-Tom II.pdf/68

Ta strona została uwierzytelniona.

jako korzyść umysłową: poznanie dokładne wszystkich form i formułek prawnych.
Dokoła ścian kancelaryi, w któréj pracował na byt skromny bardzo i nieznany, wielka stolica szalała przepychami blasku, rozkoszami wszelakiego użycia, gonitwami za wysokiém znaczeniem i złotodajnym zyskiem, burzami i walkami najrozmaitszych społecznych pojęć i namiętności teoryj i mrzonek. Obcy zrazu otaczającym go żywiołom, im dłuższe upływały miesiące i lata, im bardziéj w sercu jego gasły wspomnienia dzieciństwa, tém ściśléj spajał się ze wszystkiém, co bezpośrednio wkoło niego istniało, tém więcéj porywały go z sobą gorączkowe ruchy, gwary, gonitwy i pożądania tłumów. Jak wprzód obłuda, przebiegłość, giętkość karku i obrotność języka — tak teraz zrodziły się w nim żądza wyniesienia się, zysków, blasków, środków dających użycie wszelakie. Z wrzących dokoła niego teoryj i mrzonek, z wywieszonych chorągwi i wykrzykiwanych haseł wybrał i za swoje przyjął te, które najlepiéj odpowiadały moralnéj istocie jego, wykształconéj tułactwem, w dzieciństwie jeszcze rozpoczętém, osiéroceniem zawczesnem, biédą, pokorą zewnętrzną i buntujące się przeciwniéj pychą wewnętrzną, złemi przykładami, gorączką umysłu, którego siły rozwijały się w poskokach bezładnych, po liniach krzywych.
Wkrótce przestał być urzędnikiem. Zabrakło mu cierpliwości do dłuższego zginania się pod jarzmem pracy, uczciwéj, lecz ciężkiéj i zmudnéj; wszystko co praca ta przyrzekać mogła w przyszłości, wydawało mu się zbyt drobném, poziomém, szarém i odległem. Rzucił się w przedsiębiorstwa, rachunki, pożyczki, w kupowanie akcyj, grę na giełdach i targach. Podróże o których opowiadał Elemu