Strona:PL Limanowski Bolesław - Rozwój polskiej myśli socjalistycznej.pdf/14

Ta strona została przepisana.

miennictwo, jej polot ideowy postawiły ją na naczelnem stanowisku cywilizacyjnem. Nasamprzód burzono, co zawsze jest łatwiejsze od tworzenia, obalano więzy niewolnicze, poddańcze; wolność była najbardziej upragnionym celem. W dalszem następstwie usiłowano zaprowadzać równość powszechną w korzystaniu ze wszystkich dobrodziejstw instytucyj społeczno-politycznych. I w tym wysiłku budowniczym nowego ustroju, zapewniającego ludziom szczęśliwszą dolę, rozbrzmiewały coraz silniej zasady komunistyczne, które nawet próbowano zastosowywać, jak to szczegółowo wykazał Jan Jaurès w swojej Historji rewolucji francuskiej. Babeuf i Darthé przypłacili nawet życiem uknuty przez nich spisek, mający wykonać zgodnie z temi zasadami przewrót społeczny i postawić nową budowę społeczno-polityczną.
Mówiąc o tej budowie, porównywamy ją obrazowo z budową zwykłych domów, i może się zdawać, że ludzie, według swego widzenia i swojej woli, mogą je stawiać w krótkim okresie czasu. Zapewne, jeżeli chodzi o marne i nietrwałe lepianki. Lecz jeżeli ma być wybudowany trwały dom, odpowiadający wymaganiom dzisiejszym, to stawia się go podług dobrze obmyślonego planu i stosownie do wskazówek nauki budownictwa. Historyczne piękne gmachy budowano w ciągu długiego szeregu lat. O wiele trudniejszem i wymagającem dłuższego szeregu lat musi być stawianie budowy społeczno-politycznej. W pierwszym wypadku ma się do czynienia z materjałem bezwładnym, jak drzewo, szkło, kamienie, cegły, żelazo; w drugim wypadku materjał jest żywy, są to ludzie. Już z tego względu porównanie obrazowe jednej i drugiej budowy nie jest odpowiednie. O wiele odpowiedniejszem jest porównanie tworzenia gospodarstwa domowego z tworzeniem ustroju społeczno-politycznego. Jak w gospodarstwie domowem, prywatnem, przedsiębiorąc zreformowanie onego, nie można bez narażenia się na ogromne straty i zmarnowanie swej pracy, wykraczać odrazu poza pewne granice i trzeba poprzednio poczynić odpowiednie przygotowania, co szczególnie uwydatnia się w gospodarstwie rolniczem; tak dokonanie reform w ustroju społeczno-politycznym i w całem jego gospodarstwie ma pewne granice, wskazane przez rozwój dziejowy. Przekroczenie tych granic sprowadza zamęt, klęskę i zamiast