Strona:PL Limanowski Bolesław - Rozwój polskiej myśli socjalistycznej.pdf/17

czeństwo w jak najkorzystniejszy sposób dla najwięszej liczby jednostek; powinni we wszystkch swych działaniach wytknąć sobie za cel, jak najprędsze i o ile można — najzupełniejsze polepszenie bytu moralnego i fizycznego klasy najliczniejszej“. Uczniowie Saint-Simona rozwijali i uzasadniali naukowo tę myśl. Poetycko natchnione dzieło, streszczające ich zasady, „Doctrine Saint-Simonienne“, państwu, zbudowanemu orężem dla wojny, przeciwstawiało kościół, łączący w przyszłości wszystkich ludzi w jeden bratni związek, zapewniający im pokój i pracę. Dzieło to wywarło wielki wpływ bezpośrednio na umysłowość francuską a pośrednio na całą europejską. Saint-simonizm, jako najpotężniejszy w narodzie francuskim przejaw tego ruchu społecznego ku lepszej, doskonalszej przyszłości, oddziałał i na inne mu współczesne doktryny socjalistyczne, i główną jego cechę odnajdujemy u wszystkich wybitnych pisarzy socjalistycznych w pierwszej połowie ubiegłego stulecia. Tą cechą jest religijność, polot idealny, jako przewaga dziedziny uczuciowej w życiu duchowem. W socjalizmie francuskim z natury rzeczy musiała uwydatnić się i ta ogólna cecha, odznaczająca myślącą, zwróconą ku przyszłości Francję, a tą cechą był liberalizm, dążenie do możliwie największej wolności, do ustroju życia republikańskiego.
 Od czasów rewolucji umysłowej a następnie i czynnej w życiu społeczno-politycznem, Francja została uznana przez narody europejskie jako przewodniczka w pochodzie postępowym ku lepszej przyszłości. I Polska, wyzwalająca się z ogłupiającego wpływu szkolnictwa jezuitów, odczuwająca już podczas Sejmu Czteroletniego nowe hasła rewolucyjne, szła także za Francją, a nawet związała się z nią ściślejszemi od innych narodów węzłami. Przejawiło się to już w rewolucji 1794 r., która po francuskiej była największą i stała się ogniskiem rewolucyjnem na wschodzie Europy. Utworzyło się już wówczas silne stronnictwo, uznające cały ogół mieszkańców jako wolnych i równych sobie obywateli, znoszące wszelki podział przywilejowy na stany i głoszące jedność narodową. Francja użyczyła opieki i pomocy, kiedy żołnierze kościuszkowscy tworzyli legjony z nadzieją wywalczenia niepodległości swego narodu. Fran-