Strona:PL Limanowski Bolesław - Rozwój polskiej myśli socjalistycznej.pdf/25

wodniczenia u trzech tylko narodów: wielkoruskiego, czeskiego i polskiego.
 Zdawało się początkowo, że ta wielka rola przewodniczenia nie tylko Słowianom, lecz całej Europie a może nawet i całej ludzkości, przypadnie Moskwie. Głosiła to ona sama w swej zarozumiałości, i ludy były jej uwierzyły. Lecz rychło okazało się to samochwalstwem i złudzeniem.
 Naród rosyjski, czyli — jak on sam dzisiaj woli się nazywać — wielkoruski jest mało słowiański — jak to przyznał sam Lenin — gdyż za dużo jest w nim krwi plemion fińskich i tatarskich, skłania się też raczej ku Azji niż ku Europie. Kształcony i urabiany pod rządami strasznego despotyzmu mongolsko-carskiego, nieporuszony przez Wielką Rewolucję z połowy 18 stulecia, nie odczuwa i nie rozumie tej potrzeby współdzielczości międzynarodowej, jaka coraz wyraźniej i szybciej zdąża do opanowania całej działalności ludzkiej. Żyje on jeszcze w tradycji caratu, który przemocą zagarniał plemiona i narody i despotycznie je niwelował w posłuszeństwie dla swych rządów, z tej carskiej tradycji wyłonił się i jego komunizm panmoskiewski, wrogi europejskim stronnictwom socjalistycznym, które z doświadczenia i wyrozumowania przychodzą coraz bardziej do przekonania, że wszelkie gwałty i dyktatury nie posuwają sprawy dobra publicznego naprzód, lecz przeciwnie wychodzą na korzyść warstwom uprzywiljowanych, niewolniczości i wyzyskowi. Tymczasem rzetelna praca w drodze pokojowej, zgodna z wywalczoną konstytucją, nad uświadamianiem i usamodzielnieniem ludu pracującego w istotnem znaczeniu tego słowa przedstawia większą pewność, że zasady Wielkiej Rewolucji: wolność, równość i braterstwo zapanują w ustroju społeczno-politycznym życia wszystkich narodów.
 Mając to na uwadze, co powyżej powiedziano, przewodnictwo kulturalne narodu rosyjskiego staje się niemożliwem do pomyślenia.
 Pozostają jeszcze dwa narody, których przeszłość dziejowa i wyższość kultury wysuwają na czoło słowiaństwa, narody: czeski i polski.
 Naród czeski, którego ziemie nie zaznały bezpośredniego spustoszenia podczas wojny światowej, pod względem