Strona:PL Marks - Pisma pomniejsze 1.pdf/27

Ta strona została przepisana.

Weźmy inny przykład. Podczas zimy 1847 r. wskutek nieurodzaju, znacznie podrożały najniezbędniejsze przedmioty do życia: zboże, mięso, masło, ser itd. Przypuśćmy, że za swoją pracę robotnicy otrzymywali teraz taką samą ilość pieniędzy jak i przedtem. Czyż ich płaca robocza nie spadła? Oczywiście, że spadła. Za te same pieniądze otrzymują oni przy wymianie mniej chleba, mięsa itd. Ich płaca rabocza spadła nie dla tego, że się zmniejszyła wartość zamienna srebra, lecz wskutek tego, że podniosła się cena środków niezbędnych do życia.
Przypuśćmy nareszcie, że w pieniądzach cena pracy pozostaje tą samą, rolne zaś i fabryczne wytwory wskutek wynalezia nowej maszyny, dobrego urodzaju itd. spadły w cenie. Za tę samą kwotę pieniędzy mogą robotnicy obecnie nabyć więcej wszelkiego rodzaju towarow. W ten sposób ich płaca robocza podniosła się właśnie dzięki temu, że jej cena w pieniądzach nie uległa zmianie.
A więc cena pracy w pieniądzach czyli nominalna płaca robocza nie zmienia się równolegle z realną płacą roboczą t. j. z tą sumą towarów, którą w rzeczywistpści otrzymujemy przy wymianie za płacę roboczą. Dla tego też, mówiąc o podwyższaniu się i spadaniu płacy roboczej, powinniśmy zawsze mieć na względzie nie tylko cenę pracy w pieniądzach, ale też i nominalną płacę roboczą.
Lecz ani nominalna płaca robocza t. j. ta kwota pieniędzy, za którą robotnik sprzedaje się kapitaliście, ani realna płaca robocza t. j. ta suma towarów, które on może za te pieniądze nabyć, nie wyczerpują pojęcia płacy roboczej.
Przedewszyskiem płaca robocza określa się przez swój stosunek do dochodów, do zysku kapitalisty; mówimy więc o względnej odnośnej płacy roboczej.
Realna płaca robocza określa cenę pracy w stosunku do ceny pozostałych towarów, względna zaś płaca robocza określa cenę bezpośredniej pracy w stosunku do ceny nagromadzonej pracy, — względną wartość pracy najemnej i kapitału, wzajemny zamienny stosunek kapitalisty do robotnika.
Realna płaca robocza może pozostać bez zmiany, może się nawet podnieść, a wszakże względna płaca robocza spaść może. Przypuśćmy np., że wszystkie środki do życia spadły w cenie o ⅔, podczas kiedy płaca dzienna tylko o ⅓ się zmniejszyła np. z 3 na 2 marki. Chociaż robotnik może teraz za te dwie marki większą ilość towarów nabyć, aniżeli poprzednio za 3, jednakże jego płaca robocza odnośnie do zysku kapitalisty spadła. Zysk kapitalisty (dajmy nato fabrykanta) powiększył się o jedną markę, t. j. za mniejszą ilość wartości zamiennych, jaką wypłaca on robotnikowi, ten ostatni musi wytworzyć większą niż poprzednio ilość wartości zamiennych. Wartość kapitału w porównaniu z wartością pracy podniosła się. Podział bogactwa społecznego pomiędzy kapitał a pracę stał się jeszcze nierówniejszym. Kapitalista z tym samym kapitałem opanował większą ilość pracy. Władza klasy kapitalistów nad klasą robotniczą wzmogła się, a społeczne położenie robotnika pogorszyło się, spadło ono o jeden stopień niżej w stosunku do położenia kapitalisty.
Jakiem więc jest prawo, określające podnoszenie się i spadanie płacy najemnej i zysku w ich wzajemnym stosunku?
Oto: Znajdują się one względem siebie w odwrotnym stosunku