Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/129

Wystąpił problem z korektą tej strony.
DZIAŁ DRUGI.
Przemiana pieniądza w kapitał.

Rozdział czwarty.
PRZEMIANA PIENIĄDZA W KAPITAŁ.
1. Ogólny wzór kapitału.

Obieg towarów jest punktem wyjścia kapitału. Kapitał zjawia się tylko tam, gdzie produkcja towarowa i rozwinięty obieg towarów, czyli handel, osiągnęły już pewien szczebel rozwoju. Nowożytna historja kapitału datuje od powstania w XVI wieku handlu światowego i światowego rynku.
Jeśli pominiemy treść materjalną obiegu towarów, czyli wymianę rozmaitych wartości użytkowych, i skierujemy uwagę jedynie na formy ekonomiczne, które obieg stwarza, to jako ostatni wynik znajdziemy pieniądz. Ten ostatni produkt obiegu jest pierwszym przejawem kapitału.

W dziejach kapitał przeciwstawia się własności ziemskiej wszędzie z początku w postaci pieniężnej, jako bogactwo pieniężne, kapitał kupiecki i kapitał lichwiarski[1]. Jednak nie potrzeba nawet sięgać w głąb dziejów powstania kapitału, aby dostrzec, że pieniądz jest jego pierwszym przejawem; ta sama historja powtarza się wciąż w naszych oczach. Każdy nowy kapitał wstępuje z początku na scenę, czyli na rynek — rynek towarowy, pieniężny, czy rynek pracy — wciąż jeszcze w postaci pie-

  1. Przeciwieństwo miedzy potęgą własności ziemskiej, ugruntowaną na stosunkach osobistego poddaństwa i panowania, a bezosobową potęgą pieniądza, znajduje jasny wyraz w dwóch francuskich przysłowiach: „Nulle terre sans seigneur“ (niema ziemi bez pana). „L’argent n’a pas de maître“ (pieniądz nie zna pana).