Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/212

Wystąpił problem z korektą tej strony.

tworze znika wszelki ślad pracy minionej, która ukształtowała jego właściwości użytkowe.
Maszyną, nieczynna w przebiegu pracy, jest bezużyteczna. Niezależnie od tego ulega ona niszczącemu działaniu naturalnej przemiany materji. Żelazo rdzewieje, drzewo butwieje. Przędza, gdy nie jest tkana ani dziana, jest tylko zepsutą bawełną. Żywa praca musi zawładnąć temi rzeczami, musi wskrzesić je z martwych, przekształcić je z możliwych tylko w rzeczywiste i czynne wartości użytkowe. Przetrawione w ogniu pracy, przyswojone przez nią, jako jej powłoki cielesne, powołane w jej przebiegu do funkcyj, zgodnych z ich przeznaczeniem i powołaniem, zostają one wprawdzie również spożyte, lecz spożyte celowo, jako części składowe nowych wartości użytkowych, nowych wytworów, gotowych wziąć udział w spożyciu indywidualnem jako środki utrzymania lub w nowym procesie pracy, jako środki produkcji.
Jeżeli więc istniejące wytwory są nietylko wynikiem, lecz i warunkiem istnienia procesu pracy, to z drugiej strony ich wkroczenie do tego procesu, a więc ich skojarzenie z żywą pracą, jest jedynym sposobem zachowania i urzeczywistnienia tych wytworów pracy minionej, jako wartości użytkowych.
Praca zużywa swe składniki materjalne, swój przedmiot i swe środki, zjada je, a więc jest procesem spożycia. To spożycie produkcyjne tem się różni od spożycia indywidualnego, że ostatnie spożywa produkty, jako środki utrzymania żyjącej jednostki, pierwsze zaś — jako środki utrzymania pracy, to jest siły roboczej w stanie czynnym. Wytworem przeto spożycia indywidualnego jest sam spożywca, wynikiem zaś spożycia produkcyjnego jest wytwór, różny od spożywcy.
Praca, której przedmiot i środki są same już wytworami, spożywa wytwory poto, żeby tworzyć nowe wytwory, czyli zużytkowuje wytwory jako środki wytwarzania wytworów. Ale tak samo jak pierwotnie proces pracy odbywa się tylko między człowiekiem i istniejącą bez jego spółudziału ziemią, tak samo i teraz wciąż jeszcze czynne są w nim również i takie środki produkcji, które są tylko dziełem przyrody i nie stanowią skojarzenia materjału przyrodzonego z pracą ludzką.
Proces pracy taki, jak go tu przedstawiliśmy w jego prostych i oderwanych momentach, jest celową czynnością dostarczania wartości użytkowych, przystosowywania dzieł przyrody do potrzeb ludzkich, powszechnym warunkiem wymia-