go, że kapitał wzięto na łańcuch ustawowej reglamentacji. Skierujmy teraz wzrok na niektóre gałęzie pracy, gdzie wysysanie siły roboczej bądź dotąd jeszcze jest niczem nieskrępowane, bądź było takie jeszcze wczoraj.
„Pan Broughton, sędzia pokoju, przewodnicząc na wiecu w sali miejskiej w Nottingham w dniu 14 stycznia r. 1860, oświadczył, że ta część ludności miasta, która jest zatrudniona w przemyśle koronkarskim, pogrążona jest w nędzy i w poniżeniu, niespotykanem gdzieindziej w świecie cywilizowanym... Dzieci, liczące zaledwie 9 — 10 lat, muszą zrywać się ze swych barłogów już o 2-ej, 3-ej lub 4-ej rano i pracują następnie aż do 10-ej, 11-ej i 12-ej w nocy, otrzymując za to tylko nędzny posiłek. Wskutek tego członki ich wiotczeją, ciało więdnie, organizm wyczerpuje się, rysy twarzy martwieją, a cała ich ludzka istota zapada w jakąś kamienną martwotę, której sam widok jest czemś nie do zniesienia. Wcale nas nie dziwi, że pan Mallett i inni fabrykanci protestowali tutaj przeciw wszelkiej dyskusji... System, opisany nam przez wielebnego Montagu Valpy, jest systemem nieokiełznanego niewolnictwa, niewolnictwa pod względem społecznym, fizycznym, moralnym i umysłowym... Cóż mamy myśleć o mieście, które zwołuje wiec publiczny, ażeby dopiero wnieść petycję, żądającą ograniczenia dnia roboczego dla mężczyzn dorosłych do 18 godzin na dobę!... Deklamujemy często przeciw plantatorom Wirginji i Karoliny. Ale czy tamtejsza niewola murzynów wraz ze wszystkiemi okropnościami bata i handlu żywem mięsem ludzkiem jest czemś wstrętniejszem, niż to powolne zarzynanie ludzi, uprawiane po to, aby wyrabiać woalki i kołnierze dla zysku kapitalistów?“[1].
Garncarstwo (pottery) w Staffordshire w przeciągu ostatnich 22 lat było przedmiotem aż trzech dochodzeń parlamentarnych. Wyniki tych badań są ujęte w sprawozdaniu, złożonem przez Scriven’a w r. 1841 członkom komisji do badania pracy dziecięcej (Childrens Employment Commissioners), w sprawozdaniu D-ra Greenhow’a, ogłoszonem w r. 1860 z pole
- ↑ „London Daily Telegraph“ z dnia 17 stycznia r. 1860.
Teoretyczna część tej książki, coś w rodzaju zarysu ekonomji politycznej, zawierała, jak na swój czas, niektóre myśli oryginalne, np. w sprawie kryzysów handlowych. Natomiast część historyczna jest bezwstydnym plagjatem z Sir M. Edena: „History of the Poor. London 1799“.
