Fałszowanie chleba i powstanie klasy piekarzy, sprzedających chleb poniżej pełnej ceny, datuje w Anglji od początku wieku 18-go, to jest od czasu, gdy zaginął cechowy charakter tego rzemiosła i gdy za plecami nominalnego majstra piekarskiego stanął kapitalista w postaci młynarza lub agenta mącznego[1]. Stworzyło to podstawy produkcji kapitalistycznej, bezgranicznego przedłużania dnia roboczego i pracy nocnej, choć ostatnia w Londynie została na szerszą skalę wprowadzona dopiero poczynając od roku 1824[2].
Wobec powyższego łatwo zrozumieć, dlaczego sprawozdanie komisji zalicza czeladników piekarskich do kategorji robotników, żyjących najkrócej i dlaczego rzadko osiągają oni 42-gi rok życia nawet wówczas, gdy szczęśliwie uniknęli normalnego dla całej klasy robotniczej zdziesiątkowania w wieku dziecięcym. Mimo to wszystko jednak przemysł piekarski ma zawsze nadmiar chętnych do pracy. Źródłem, zasilającem go „rękami roboczemi“, jest dla Londynu Szkocja, zachodnie okręgi rolnicze Anglji i — Niemcy.
W latach 1858—1860 czeladnicy piekarscy w Irlandji zorganizowali na koszt własny wielkie zgromadzenia publiczne w celu agitacji przeciw pracy nocnej i niedzielnej. Publiczność z irlandzkim temperamentem stanęła po ich stronie, naprzykład na wiecu w Dublinie w maju roku 1860. Istotnie, ruch ten doprowadził do zwycięstwa i do zastosowania wyłącznie dziennej pracy w Wexford, w Kilkenny, w Clonmel, w Waterford i t. d. „W Limerick, gdzie katusze najemników przechodziły, jak wiadomo, wszelkie granice, ruch rozbił się o opór właścicieli piekarń, a zwłaszcza piekarzów-młynarzów. Przykład Limericku spowodował powrót do dawnych stosunków również i w Ennis
- ↑ George Read: „The history of baking. London 1848“. W końcu wieku 17-go i w początkach wieku 18-go agenci (factors), przenikający do wszelkiego rodzaju rzemiosł, byli jeszcze piętnowani oficjalnie, jako plaga publiczna — „public nuisances“. Tak naprzykład Grand Jury na kwartalnem posiedzeniu sędziów pokoju w hrabstwie Somerset zwróciło się do Izby Gmin z memorjałem („presentement“), gdzie między innemi czytamy: „that these factors of Blackwell Hall are a public nuisance and prejudice to the clothing trade and ought to he put down as a nuisance (że ci agenci z Blackwell Hall’u są plagą publiczną i stanowią niebezpieczeństwo dla przemysłu odzieżowego i powinni być usunięci, jako plaga publiczna)“. („The case of our english wool etc. London 1685“, str. 6, 7).
- ↑ First Report etc., str. VIII.
