i w Tipperary. W Cork, gdzie oburzenie publiczne przybrało najgorętsze formy, przedsiębiorcy udaremnili ruch przemocą, wypędzając czeladników za bramę. W Dublinie przedsiębiorcy stawili najzaciętszy opór i, prześladując tych czeladników, którzy stanęli na czele ruchu, zmusili pozostałych do ustąpienia i do zgodzenia sdę na pracę nocną i niedzielną“[1]. Komisja rządu angielskiego, uzbrojonego w Irlandji od stóp do głów, zdobyła się wobec nieprzejednanych majstrów piekarskich w Dublinie, w Limerick, w Cork i t. d. tylko na żałosne morały: „Komitet uważa, że godziny pracy są ograniczone przez prawa przyrodzone, których nie narusza się bezkarnie. Grożąc swym robotnikom wypędzeniem i zmuszając ich w ten sposób do łamania swych przekonań religijnych, do nieposłuszeństwa wobec ustaw krajowych i do lekceważenia opinji publicznej (wszystko ostatnie dotyczy pracy niedzielnej), przedsiębiorcy sieją nienawiść pomiędzy kapitałem i pracą i dają przykład, niebezpieczny dla religji, moralności i dla porządku publicznego... Komitet sądzi, że przedłużenie dnia roboczego ponad 12 godzin jest uzurpatorskiem wkraczaniem w życie prywatne i domowe robotnika i prowadzi do pożałowania godnych wyników moralnych, wskutek wmieszania się do pożycia domowego pracownika, wskutek utrudnienia mu wykonywania obowiązków rodzinnych, obowiązków syna, brata, męża i ojca. Praca ponad 12 godzin prowadzi do podkopania zdrowia robotnika, prowadzi do przedwczesnej starości i do rychłej śmierci, a więc i do unieszczęśliwienia rodzin robotniczych, które pozbawiane są („are deprived“) opieki i pomocy głowy rodziny w najniezbędniejszej chwili“[2].
Dopiero co byliśmy w Irlandji. Po drugiej stronie kanału, w Szkocja, robotnik rolny, człowiek od pługa, wskazuje nam z oburzeniem na swą trzynasto lub czternastogodzinną pracę w najsurowszym klimacie, z czterogodzinną pracą nadliczbową w niedzielę (i to w kraju, święcącym dzień święty)[3], pod-
- ↑ „Report of Committee on the Baking Trade in Ireland for 1861“
- ↑ Tamże.
- ↑ Zgromadzenie publiczne robotników rolnych w Lasswade w pobliżu Glasgowa. (Ob. „Workman’s Advocate“ z dnia 13 stycznia r. 1866). Założenie związku zawodowego robotników rolnych w końcu roku 1865, narazie tylko w Szkocji, jest zdarzeniem historycznem. W jednym z najbardziej uciśnionych okręgów rolniczych Anglji, w Buokinghamshire robotnicy zorganizowali w marcu r. 1867 wielki strajk, w celu podniesienia
