szych żołnierzy; ale im mniej nią. nasiąkną robotnicy rękodzielń, tem lepiej dla nich samych i dla państwa. Robotnicy nie powinni nigdy uważać się za niezależnych od swych przełożonych („independent ot their superiors“)... Jest rzeczą nadzwyczaj niebezpieczną podburzać motloch w kraju przemysłowym, jak nasz właśnie, gdzie może siedem ósmych całej ludności nie posiada żadnej lub prawie żadnej własności[1]. Uzdrowienie nie będzie zupełnem, dopóki nasi ubodzy, zatrudnieni w przemyśle, nie zgodzą się pracować 6 dni za tę samą sumę, którą dziś stanowi ich czterodniowy zarobek[2]. W tym celu, a także dla „wytrzebienia lenistwa, rozpusty i romantycznych mrzonek o wolności“, jakoteż dla „zmniejszenia podatku na ubogich, pobudzenia ducha przemysłowego i zmniejszenia kosztu robocizny w rękodzielniach“, nasz wierny rycerz kapitału proponuje wypróbowany środek, aby tych robotników, którzy zwracają się o wsparcie do dobroczynności publicznej, słowem pauprów [biedaków] zamykać w „idealnym domu roboczym“ (an ideał workhouse). „Dom taki ma być uczyniony domem postrachu (house of terror)“[3]. W tym „domu postrachu“, w tym ideale domu roboczego dzień pracy winien trwać 14 godzin, tak aby wraz z dostatecznemi przerwami na posiłki pozostawało niemniej niż 12 pełnych godzin pracy[4].
12 godzin pracy w „idealnym domu roboczym“, w „domu postrachu“ z r. 1770! A w 63 lata później, w roku 1833, gdy parlament angielski w czterech gałęziach przemysłu fabrycznego, ograniczył do 12 pełnych godzin pracy dzień roboczy dla dziatwy od lat 13 do 18, wydawało się, że dla przemysłu angielskiego nastał dzień Sądu Ostatecznego! W roku 1852, gdy L. Bona-
- ↑ „An essay etc.“, str. 15, 41, 96, 97, 55, 57, 69.
- ↑ Tamże, str. 69. Jakób Vanderlint oświadczył już w r. 1734, że sekret skargi kapitalistów na lenistwo ludu roboczego polega poprostu na tem, że domagają się oni za tę samą płacę 6 dni roboczych zamiast 4.
- ↑ Tamże, str. 242: „Tego rodzaju idealny dom roboczy ma być uczyniony „domem postrachu“, a nie lakiem schroniskiem dla ubogich, gdzieby ich obficie karmiono, ładnie i ciepło ubierano i niewiele kazano pracować“.
- ↑ „In this ideal workhouse the poor shall work 14 hours in a day allowing proper time for meals, in such manner that there shall reniain 12 hours of neat labour“ (tamże). „Francuzi śmieją się z naszych entuzjastycznych idej wolnościowych“ (tamże, str. 78).
