Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/349

Wystąpił problem z korektą tej strony.

robotników zatrudnionych — n, to otrzymamy:

{\text{M}}{\begin{cases}={\frac {\text{m}}{\text{v}}}\times {\text{V}}\\={\text{s}}\times {\frac {{\text{p}}_{1}}{\text{p}}}\times {\text{n}}\\\end{cases}}

^[1]

Wielkość liczbowa iloczynu nie zmienia się, jeżeli wielkość jego czynników zmienia się równocześnie w przeciwnym kierunku.

A zatem przy wytwarzaniu określonej masy wartości dodatkowej zmniejszenie jednego czynnika może być zrównoważone przez wzrost drugiego. Zmniejszenie stopy wartości dodatkowej nie zmieni jej masy, jeżeli jednocześnie wzrośnie kapitał zmienny, czyli liczba robotników zatrudnionych. Kapitał zmienny wysokości 100 talarów, zatrudniający 100 robotników przy stopie wartości dodatkowej 100%, wytwarza masę wartości dodatkowej równą 100 talarom. Możemy zmniejszyć stopę wartości dodatkowej do połowy, a masa wartości dodatkowej pozostanie bez zmiany, jeżeli jednocześnie podwoimy kapitał zmienny i liczbę robotników zatrudnionych. Również odwrotnie: jeżeli zmniejszymy kapitał zmienny, a jednocześnie i w tym samym stosunku podniesiemy stopę wartości dodatkowej, to masa wytworzonej wartości dodatkowej nie ulegnie zmianie. Jeżeli przypuścimy, że kapitalista musi wyłożyć 100 talarów, aby wyzyskiwać 100 robotników dziennie, że dzień roboczy wynosi 9 go-

↑ Weźmy przykład, objaśniający powyższe wzory: jeżeli przypuścimy, ze wartość dodatkowa, przeciętnie dostarczana przez jednego robotnika, wynosi 2 szylingi, że płaca dzienna v, to jest dzienny rozchód kapitału zmiennego na zakup pojedynczej siły roboczej, równa się 3 szylingom, a więc łączna suma kapitału zmiennego, wykładanego w ciągu jednego dnia przy 100 robotnikach, równa się 300 szylingom, to wtedy wzór ${\text{M}}={\frac {\text{m}}{\text{v}}}\times {\text{V}}$ przybiera formę ${\text{M}}={\frac {2}{3}}\times 300$ . Masa wartości dodatkowej wyniesie więc 200 szylingów dziennie. Jeżeli z drugiej strony przyjmiemy, że s, wartość pojedynczej siły roboczej, równa się 3 szylingom, ze praca dodatkowa p₁ (przy dziesięciogodzinnym dniu roboczym) stanowi 4 godziny, a niezbędny czas pracy — 6 godzin, że wreszcie n, t. j. liczba robotników zatrudnionych, wynosi 100, to wzór ${\text{M}}=3\times {\frac {4}{6}}\times 100={\frac {1200}{6}}=200$ . Również i w tym wypadku dzienna masa wartości dodatkowej wynosi 200 szylingów. K.

[1] Weźmy przykład, objaśniający powyższe wzory: jeżeli przypuścimy, ze wartość dodatkowa, przeciętnie dostarczana przez jednego robotnika, wynosi 2 szylingi, że płaca dzienna v, to jest dzienny rozchód kapitału zmiennego na zakup pojedynczej siły roboczej, równa się 3 szylingom, a więc łączna suma kapitału zmiennego, wykładanego w ciągu jednego dnia przy 100 robotnikach, równa się 300 szylingom, to wtedy wzór ${\text{M}}={\frac {\text{m}}{\text{v}}}\times {\text{V}}$ przybiera formę ${\text{M}}={\frac {2}{3}}\times 300$ . Masa wartości dodatkowej wyniesie więc 200 szylingów dziennie. Jeżeli z drugiej strony przyjmiemy, że s, wartość pojedynczej siły roboczej, równa się 3 szylingom, ze praca dodatkowa p₁ (przy dziesięciogodzinnym dniu roboczym) stanowi 4 godziny, a niezbędny czas pracy — 6 godzin, że wreszcie n, t. j. liczba robotników zatrudnionych, wynosi 100, to wzór ${\text{M}}=3\times {\frac {4}{6}}\times 100={\frac {1200}{6}}=200$ . Również i w tym wypadku dzienna masa wartości dodatkowej wynosi 200 szylingów. K.

[1]