Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/388

Wystąpił problem z korektą tej strony.

roboty powtarza się, ujawnia właściwe sobie korzyści i wreszcie kostnieje, jako systematyczny podział pracy. Towar z indywidualnego wytworu samodzielnego rzemieślnika, wypełniającego wielorakie czynności, przekształca się w wytwór zbiorowy zespołu rzemieślników, z których każdy wykonywa ciągle jedną i tę samą czynność cząstkową. Te same czynności, które zlewały się, kolejno po sobie następując, w pracy niemieckiego rzemieślnika cechowego, wyrabiającego papier, usamodzielniły się w rękodzielniczej papierni holenderskiej, jako równoległe czynności cząstkowe wielu robotników spółdziałających. Cechowy iglarz norymberski stanowi zawiązek angielskiej rękodzielni iglarskiej. Ale podczas gdy ów pojedynczy iglarz wykonywał szereg może 20 kolejnych czynności, tu każdy z 20 iglarzy, pracujących obok siebie, wykonywał już tylko jedną z tych 20 czynności, które w miarę doświadczenia rozszczepiały się jeszcze daleko bardziej i usamodzielniały się jako wyłączne funkcje poszczególnych robotników.
Dwojakie więc jest pochodzenie rękodzielnictwa, w dwojaki sposób powstało ono z rzemiosła. Z jednej strony rękodzielnictwo powstaje z połączenia różnych rzemiosł samodzielnych, które w tem połączeniu tracą swą samodzielność i swą różnorodność do tego stopnia, że stają się tylko wzajemnie uzupełniającemi się czynnościami cząstkowemi przy wytwarzaniu jednego i tego samego towaru. Z drugiej strony rękodzielnictwo powstaje z łączenia rzemieślników jednego fachu, rozkłada dane indywidualne rzemiosło na poszczególne czynności, wyodrębnia i usamodzielnia te czynności do tego stopnia, że każda z nich staje się wyłączną funkcją poszczególnego robotnika. Z jednej strony więc rękodzielnictwo wprowadza podział pracy do danego procesu produkcji, lub też rozwija go dalej; z drugiej strony — łączy rzemiosła przedtem rozdzielone. Lecz choć punkt wyjścia w obu wypadkach jest różny, rezultat jest jednakowy: mechanizm wytwórczy, którego organami są ludzie.
Aby dobrze zrozumieć podział pracy w rękodzielnictwie, należy zaznaczyć następujące punkty: Przedewszystkiem rozczłonkowanie procesu produkcji na poszczególne fazy zbiega się tu zupełnie z rozszczepieniem pracy rzemieślniczej na różne czynności cząstkowe. Robota więc, czy to prosta, czy złożona, pozostaje robotą rzemieślniczą, a przeto zależną od siły, umiejętności, sprawności i pewności, z jaką pojedynczy robotnik wła-