Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/407

Wystąpił problem z korektą tej strony.

cą kupna i sprzedaży wytworów różnych gałęzi produkcji, natomiast w rękodzielni związek pomiędzy różnemi pracami cząstkowemi polega na sprzedaży różnych sił roboczych temu samemu kapitaliście, który zastosowuje je jako zbiorowy siłę roboczą. Założeniem rękodzielniczego podziału pracy jest koncentracja [skupienie] środków produkcji w ręku jednego kapitalisty, a założeniem społecznego podziału pracy jest rozproszenie środków produkcji pomiędzy wielu wzajemnie od siebie niezależnymi wytwórcami towarów. Podczas gdy w obrębie rękodzielni spiżowe prawo stosunku liczbowego czyli proporcjonalności przydziela masy robotników do danych funkcyj, to w społeczeństwie gra przypadku i dowolności rządzi rozdziałem producentów towarów i środków produkcji pomiędzy różnemi gałęziami pracy. Wprawdzie różne dziedziny produkcja stale dążą do równowagi, gdyż z jednej strony każdy wytwórca towarów musi wytwarzać jakąś wartość użytkową, a zatem zadawalać pewną szczególną potrzebę społeczną, przyczem zakres tych potrzeb jest ilościowo różny, a, wewnętrzny związek pomiędzy różnemi ma sami potrzeb skuwa je w pewien naturalny system; z drugiej zaś strony prawo^wartości towarów określa, jak znaczną część całego rozporządzalnego czasu roboczego może społeczeństwo obracać na wytwarzanie danego rodzaju towarów. Ale ta stała dążność różnych dziedzin produkcji do osiągnięcia równowagi działa jedynie jako reakcja przeciw ciągłemu naruszaniu tej równowagi. Reguła, która przy podziale pracy wewnątrz warsztatu przeprowadzana jest a priori [zgóry] i planowo, przy podziale pracy wewnątrz społeczeństwa działa już tylko a posteriori [zdołu], jako konieczność przyrodzona, wewnętrzna, ślepa,

    wych podatków, spłodzonych w Waszyngtonie podczas wojny domowej, tuła akcyza C% od „wszystkich produktów przemysłowych“. Pytanie: co to jest produkt przemysłowy? Odpowiedź ustawodawcy: rzecz jest produktem, „gdy jest zrobiona“ (when it is made), a jest zrobiona, gdy jest gotowa do sprzedaży. A teraz jeden z wielu przykładów. Rękodzielnie Nowego Jorku i Filadelfii przedtem „wyrabiały” parasole z wszystkimi dodatkami. Ale parasol jest misterni compositum [mieszaniną] różnorodnych części składowych, które później stały się wyrobami odrębnych gałęzi produkcji, niezależnych od siebie i uprawianych w różnych miejscowościach. Ich wytwory cząstkowe wchodziły obecnie, jako samodzielne towary do rękodzielni parasoli, która tylko łączy je w jedną całość. Jankesi ochrzcili tego rodzaju produkty mianem „assembled articles“ [artykułów zbiorowych], na które one w istocie zasłużyły, jako „zbiory“ podatków, gdyż parasol „zbierał“ najpierw opłatę 6% od ceny każdej swej części, a później jeszcze 6% od swej własnej ceny zbiorowej.