Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/416

Wystąpił problem z korektą tej strony.

„Poćwiartowanie człowieka zwie się egzekucją, gdy zasłużył na karę śmierci, morderstwem zaś, gdy nie zasłużył na nią. Poćwiartowanie pracy jest morderstwem narodu“[1].
Rękodzielnictwo czyli kooperacja, oparta na podziale pracy, jest z początku tworem żywiołowym. Zaledwie jednak umocniło i rozszerzyło podstawy swego bytu, staje się świadomą, planową i systematyczną formą kapitalistycznego trybu produkcji. Historja rękodzielnictwa w ściślejszem znaczeniu wskazuje, jak właściwy mu podział pracy z początku znajduje najstosowniejsze formy poomacku, doświadczalnie, jak gdyby za plecami osób działających, ale później, podobnie jak rzemiosło cechowe, stara się znalezione formy tradycyjnie zachować i zachowuje je niekiedy przez całe stulecia. Jeżeli formy te zmieniają się, to wyłączywszy szczegóły drugorzędne — dzieje się to zawsze tylko pod wpływem przewrotu w narzędziach pracy. Rękodzielnictwo nowożytne — nie mam tu na myśli wielkiego przemysłu, opartego na stosowaniu maszyn — albo znajduje już w wielkich miastach, w których powstaje, gotowe membra disiecta [członki rozproszone], które trzeba tylko zgromadzić razem, kładąc kres ich rozproszeniu (naprzykład w przemyśle odzieżowym), albo też zasada podziału leży jak na dłoni, bo chodzi poprostu (naprzykład w introligatorstwie) o rozdzielenie różnych czynności rzemieślniczego trybu produkcji pomiędzy poszczególnych robotników. Dość wtedy conajwyżej tygodniowego doświadczenia, aby ustalić proporcjonalną liczbę rąk, potrzebnych do każdej z tych czynności[2].

    denen Ständen, Altern unid GescMechtem eigentümlich sind. 6 Bände. Ulm 1860“. W roku 1854 Society of Arts wyznaczyła komisję śledczą w sprawie patologji przemysłowej. Wykaz dokumentów, zgromadzonych przez tę komisję, znajduje się w katalogu „Twickenham Economic Museum“. i Bardzo ważne są urzędowe „Reports on public health“. Zobacz wreszcie Eduard Reich, M. D.: „Ueber die Entartung des Menschen. Erlangen 1868“.

  1. D. Urquhart: „Familiar words. London 1855“, str. 119. Hegel miał wielce heretycki pogląd na podział pracy. „Mówiąc o ludziach wykształconych, mam na myśli przedewiszystkiem takich, którzy zdołają wykonać to wszystko, co inni czynią“ — twierdzi on w swej „Filozofji Prawa“.
  2. Tylko u profesorów niemieckich napotykamy naiwną wiarę w geniusz wynalazczy kapitalisty, którego dziełem ma być podział pracy. Naprzykład pan Roscher ofiarowuje „kilkakrotną płacę roboczą“ w dziękczynieniu swemu kapitaliście, z którego jowiszowej głowy wyskakuje gotowy podział pracy. Większe lub mniejsze zastosowanie podziału pracy zależy od długości trzosa kapitalisty, nie od wielkości jego genjuszu.