Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/451

Wystąpił problem z korektą tej strony.

potrzebowanie pracy dziecięcej nawet zewnętrzną, formą przypomina zapotrzebowanie czarnych niewolników, o którem zwykliśmy czytać w ogłoszeniach gazet amerykańskich. Pewien angielski inspektor fabryczny tak mówi w swem sprawozdaniu: „Uwagę moją przykuło następujące ogłoszenie w lokalnej gazecie jedngo z najważniejszych miast przemysłowych mego okręgu: „Potrzeba 12 do 20 chłopców nie młodszych niż tacy, którzy mogą uchodzić za trzynastoletnich. Płaca 4 szylingi tygodniowo. Pytać i t. d.“[1]. Zdanie „którzy mogą uchodzić za trzynastoletnich“ ma na widoku ustawę, ograniczającą do 6 godzin pracę dzieci poniżej lat 13. Lekarz urzędowy (certifying surgeon) musi poświadczyć wiek dzieci. Fabrykant żąda więc chłopców, wyglądających na to, że już skończyli lat 13. Raptowne niekiedy redukcje liczby zatrudnionych przez fabrykantów dzieci poniżej lat 13, stanowiące osobliwość statystyki angielskiej ostatniego dwudziestolecia, były według opinji samych inspektorów fabrycznych w znacznym stopniu dziełem „certifying surgeons“, fałszujących wiek dzieci gwoli kapitalistycznej żądzy wyzysku i szacherkom rodziców. W osławionej londyńskiej dzielnicy Bethnal Green co poniedziałek i wtorek rano odbywa się targ publiczny, na którym dzieci płci obojga w wieku od lat 9 same się najmują do londyńskich rękodzielń jedwabniczych. „Zwykłe warunki: 1 szyling i 8 pensów tygodniowo (dla rodziców), dla mnie zaś 2 pensy i herbata“. Umowy są zawierane tylko na tydzień. Język tych umów i sceny, które się podczas tego targu rozgrywają, są doprawdy oburzające[2]. Wciąż jeszcze zdarza się w Anglji, że kobiety „biorą chłopców z domu roboczego i wynajmują ich pierwszemu z brzega nabywcy za 2 szylingi i 6 pensów tygodniowo“[3]. Wbrew ustawodawstwu corocznie jeszcze conajmniej 2.000 chłopców bywa w W. Brytanji sprzedawanych przez własnych rodziców, jako żywe maszyny do czyszczenia kominów (choć istnieją i prawdziwe maszyny, mogące ich zastąpić)[4]. Przewrót, dokonany przez maszynę w stosunku praw-

  1. A. Redgrave w „Reports of insp. ot fact. for 31st october 1858“ str. 40, 41.
  2. „Children's Emiployment Commission. 5th report. London 1866“, str. 81, n. 31. [Engels w 4-em wydaniu zaznacza, że jedwabnictwo w Bethnal Green obecnie prawie zupełnie upadło].
  3. „Children's Employment Commission. 3rd report Landom 1864“ str. 53, n. 15.
  4. Tamże, 5th report, str. XXIII, n. 137.