Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/79

Ta strona została przepisana.

tości te wyraża się obecnie w cenach złotych niższych lub wyższych, niż poprzednio[1].
Przy ocenianiu towarów w złocie, podobnie jak przy przedstawianiu wartości towaru zapomocą wartości użytkowej innego towaru, przypuszczamy jedynie, że w pewnym okresie produkcja określonej liości złota wymaga pewnej określonej ilości pracy. Wogóle prawa, sformułowane przy badaniu prostego wyrazu wartości względnej, stosują się również do zmian cen towarów.
Ogólny wzrost cen, przy niezmienionej wartości pieniądza, jest możliwy tylko wtedy, gdy wartości towarów wzrastają, a przy niezmienionych wartościach towarów — gdy wartość pieniądza spada. Odwrotnie: przy niezmienionej wartości pieniądza, ceny mogą spadać tylko wraz ze spadkiem wartości towarów; przy niezmienionej wartości towarów tylko wraz ze wzrostem wartości pieniądza. Widać stąd, że wzrost wartości pieniądza niekoniecznie musi za sobą pociągać proporcjonalny spadek cen towarów, a spadek wartości pieniądza — proporcjonalny wzrost cen towarów. To byłoby słuszne tylko dla towarów o niezmiennej wartości. Takie zaś towary naprzykład, których wartość wzrasta równomiernie i równocześnie z wartością pieniądza, zachowują swą cenę bez zmiany. Jeśli wartość ich wzrasta wolniej lub szybciej niż wartość pieniądza, spadek lub wzrost ich ceny będzie określony przez różnicę między zmianą ich wartości a zmianą wartości pieniądza i t. d.
Powróćmy do rozpatrywania formy ceny. Widzieliśmy, że przekazane przez tradycje nazwy skali wagi i nazwy jej podziałek stanowią pierwotne nazwy skali pieniężnej. Zczasem nazwy monetarne jednostek wagi kruszcu oddzieliły się od pierwotnych nazw wagowych z najrozmaitszych powodów, z których najpoważniejsze podajemy.

1. Wprowadzenie obcego pieniądza wśród ludów, stojących na niższym szczeblu rozwoju, jak np. w starożytnym Rzymie, gdzie złote i srebrne monety z początku kursowały jako towar zagraniczny. Nazwy tych obcych pieniędzy różnią się od nazw krajowych.

  1. „Wartość pieniądza może wciąż się wahać, a jednali pieniądz może równie dobrze służyć jako miernik wartości, jakgdyby nie zmieniała się wcale“ (Bailey: „Money and its vicissitudes. London 1837“, str. 11).