Wikiźródła

Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/80

Ta strona została przepisana.

 2. Wraz z rozwojem bogactwa metal szlachetniejszy pozbawia mniej szlachetny funkcji miernika wartości, srebro wypiera miedź, złoto ruguje srebro, jakkolwiek kolejność ta przeczy chronologji poetów[1]. Funt naprzykład był nazwą, pieniężną prawdziwego funta srebra. Z chwilą, gdy złoto wypiera srebro, ta sama nazwa przywiera do, dajmy na to, ⅟15 funta złota i t. d., zależnie od stosunku wartości złota do srebra. Funt, jako nazwa monety, i funt, jako zwykła nazwa ciężaru złota, różnią się teraz od siebie[2].
 3. Nieustające od stuleci fałszowanie pieniędzy przez książąt, które z pierwotnej wagi monet pozostawiało w istocie tylko nazwę[3].
 Te historyczne przemiany sprawiają, że nazwy monetarne oddzielają się zwyczajowo od ich zwykłych nazw wagowych. Ponieważ skala pieniężna jest z jednej strony rzeczą czysto umowną, z drugiej zaś wymaga powszechnego uznania, więc też wkońcu zostaje ustalona przez prawo. Pewna określona jednostka wagi metalu szlachetnego, np. 1 uncja złota, zostaje z urzędu podzielona na części, którym ustawa nadaje imiona, jak talar, funt i t. d. Część taka, która odtąd pełni rolę właściwej jednostki pieniężnej, zostaje znów podzielona na równe części o urzędowych nazwach, jak szyling, pens i t. d.[4] A więc i nadal określone ciężary kruszcu tworzą skalę pieniądza metalowego. Zmieniła się jedynie podziałka i nazwy.

 Ceny, czyli ilości złota, w które wartości towaru idealnie się przeistaczają, są więc obecnie wyrażane zapomocą nazw pieniężnych, czyli prawnie uznanych nazw rachunkowych skali

  1. ↑ Nie jest ona zresztą powszechnem prawem.
  2. ↑ Przypis do 2-go wydania. „Monety, które dziś są już tylko idealne, są u każdego narodu jego najdawniejszemi monetami. Wszystkie one były niegdyś rzeczywiste (to twierdzenie dość często okazuje się niesłuszne. Marks) i właśnie dzięki tej rzeczywistości służyły jako pieniądz obliczeniowy“ (Galiani: „Della Moneta“, str. 153).
  3. ↑ Przypis do 2-go wydania. W ten sposób funt angielski oznacza już tylko ⅓ swej pierwotnej wagi, szkocki funt przed połączeniem Szkocji z Anglją — ⅟26, francuski livre — ⅟74, hiszpański maravedi — ⅟1000, portugalski rei — jeszcze mniejszą cząstkę.
  4. ↑ Przypis do 2-go wydania. P. Dawid Urquhart w swych „Familiar Words“ zwraca uwagę na tę potworność (!), że oto dzisiaj funt, jednostka angielskiej skali pieniężnej, równy jest mniej więcej ¼ uncji złota: „to znaczy fałszować miarę, a nie ustalać ją“. W tej „fałszywej nazwie“ wagi złota widzi on, podobnie jak i wszędzie gdzieindziej, znieprawiającą rękę cywilizacji.
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:PL_Marx_Karl_-_Kapitał._Krytyka_ekonomji_politycznej,_tom_I,_zeszyty_1-3.pdf/80&oldid=3549285”