Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.2 372.jpeg

Ta strona została skorygowana.
357
Binterim. — Biret.

w parę lat później został proboszczem w Bilk, przedmieściu dusseldorfskiém. W czasie sporu rządu pruskiego z arcybiskupem kolońskim (ob. Droste-Vischering), Binterim napisał kilka broszur, za które sądy krajowe skazały go na 6 miesięcy wieży; karę tę odsiedział w fortecy Wezel, poczém wrócił do swojej parafji. Um. 17 Maja 1855 r. Najznakomitszą jego pracą jest archelogja[1] chrześcjańska (Enc. K. 1, 367). Z pozostałych odznaczają się swą wartością: Pragmatische Geschichte der deutschen National-Provinzial-und Diöcesansynoden, 7 t. Moguncja 1835—45; Collectio dissertalionum elegantiorum de matrimonii vinculo in casu adulterii, Düsseld. 1807; Zeugnisse für die Echtheit d. heil. Rocks zu Trier, Düsseld. 1845; Herman II, Erzb. v. Köln, 1851; oraz wydane wspólnie z Mooren’em, proboszczem w Wocbendonk pod Kempen, — dzieło: Die alte u. neue Erzdiöcese Köln, 4 t. Moguncja 1828—21. Zostawił nadto: Ueber Ehe u. Ehescheidung, 1819; Epist. catholica de probationib. theol., 1820; Die katholische Kirche im Gegensatz des Rationalismus u. Aftermysticismus, Kolonja 1827; Des Erzb. v. Köln C. A. Droste Schrift üb. d. Frieden unter der Kirche u. den Staaten erläutert u. vertheidigt. 1847; Die Wünsche u. Vorschlüge d. kath. Geistlichkeit Düsseldorf’s, 1848; Die geistlichen Gerichte in d. Erzdiöcese Köln vom 12—19 Jahrh., 1849; Ueber die Sage v. d. gebornen Cardinülen. d. kölnisch. Kirche, 1852.N.

Biret, z łacińskiego od birrum — suknia wierzchnia, opończa, a jej kapturek zdrobniale birretum przezwany. Przed wiekiem X a nawet XI biret był nie znany; głowę przykrywano, wychodząc ze Mszą, tym samym humerałem, jak dziś zakonnicy kapturem, czego ślad jeszcze pozostał przy święceniu na subdjakona i przy codzienném humerału na głowę zakładaniu. Forma biretu z początku była okrągła, po prostu czapka okrągła, jaką musieli nosić duchowni, występując publicznie, dla odróżnienia się od ludzi świeckich; z czasem, gdy postrzeżono, że przy częstém podnoszeniu go, palcami robią się rogi, tej formy, jako dogodniejszej, używać poczęto. We Włoszech obecnie birety bywają formy trzyrożnej, niby symbol trzech osób Trójcy Przenajświętszej; we Francji, Hiszpanji, Niemczech i u nas czterorożnej, na krzyż; we Włoszech zaś czterorożne birety służą wyłącznie doktorom nauk w ich paradach doktorskich: do nich też tylko należy stosować dekret S. R. C. z 7. Grud. 1844 in Venusin. Niektóre zgromadzenia zakonne, jak u nas niegdyś missjonarze, a dziś za granicą jezuici, nietylko w chórze, lecz w całym ich domu w biretach chodzą. W Rzymie nie wolno nawet obcemu księdzu wyjść do ołtarza bez biretu; wedle przepisów liturgicznych, nakrywa się nim głowę wychodząc ze Mszą i wracając, prawiąc kazanie, słuchając spowiedzi, w chórze siedząc, gdy nie masz wystawienia Najświętszego Sakramentu, na procesjach za kościołem, gdy nie masz Sanctissimum ani relikwi Krzyża św. Zmarłym duchownym, z przepisu Rytuału, także się biret wkłada na głowę. Kolor biretu na zewnątrz powinien być czarny, kutas na wierzchu tylko ze zwyczaju. Kładąc na głowę, albo zdejmując, bierze się palcem wielkim i wskazicielem prawej ręki za róg strony prawej, a wkłada się różkiem na środek czoła. Reguła ogólna przy wkładaniu i zdejmowaniu: że pierwej się biret zdejmuje, a potém wstaje, — pierwej się siada, a potém biret wkłada; idąc jednak z kielichem, pierwej się klęka (jeśli na obadwa kolana), a potém biret zdejmuje, pierwej się biret wkłada, a potém się wstaje. O bireciku (birrettino), u nas piuską pospolicie zwanym, obacz pod tym wyrazem.X. S. J.

  1. Przypis własny Wikiźródeł Błąd w druku; powinno być – archeologja.