Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 609.jpeg

598

Frank.

częły się sądy i badania, poczem Franka osadzono w klasztorze bernardynów. Wyrok tymczasowy zapadł 1 Marca 1760 r., a że Frank przyznał się do zarzutów mu czynionych, więc, przez wzgląd na wpływ jego na swych zwolenników, wysłano go na wolne mieszkanie do Częstochowy. Innych frankistów odesłano do miejsc ich pochodzenia, lub użyto do sypania wałów fortecznych w Częstochowie. Trwało to do końca konfederacji barskiej. Wtedy Frank, czując się wolnym, wyjechał przez Morawję i Czechy do Wiednia, gdzie tak wystawne prowadził życie, iż po kilka tysięcy złot. dziennie wydawał. Cesarzowa Marja Teresa chcąc go dla tego w swych państwach zatrzymać, wyznaczyła mu mieszkanie w Bernie, w Morawji. Od Józefa II nie doznawał tych względów, a nawet musiał Austrję opuszczać, i r. 1788 znalazł przytułek u księcia Isemburgskiego, który mu swój własny pałac w Offenbach wynajął. Tu żył jeszcze okazalej: tysiąc soharystów miał przy swym dworze. Bywał każdej niedzieli w kościele katol., o ćwierć mili od pałacu odległym, w Bergel, i tu Mszy św. słuchał, leżąc na drogim dywanie. Pomimo tego inne obrządki religijne odbywał za miastem, w polu. Paraliżem tknięty, umarł w późnej starości 9 Grud. 1791, chociaż zwolennicy wierzyli, iż śmierci on nie ulegnie. Pogrzebany był nie po katolicku. Zostawił dwóch synów: Józefa i Jakóba (zwanych Frei; zginęli oba w Paryżu pod gilotyną), i córkę zamężną za Jerzym Marcinem Lubomirskim. Frank nie pozostawił po sobie dzieła, któreby obejmowało całość jego nauki, owszem, ukrywał przed publicznością swoje zasady, samym tylko wybranym je objawiając. Ztąd trudno jest dociec jego dogmatów. Na dysputę w Kamieńcu r. 1757 podał następujące tezy: 1) My wierzymy, cokolwiek Bóg w Starym Test. kazał wierzyć. 2) Pisma ś. rozum ludzki bez łaski boskiej skutecznie pojąć nie może. 3) Talmud, niesłychaném pko Bogu bluźnierstwem napełniony, powinien być odrzucony. 4) Jeden jest Bóg, wszech rzeczy Stworzyciel. 5) Tenże Bóg we trzech Osobach, naturą nierozdzielny. 6) Bóg może wziąść na się ciało ludzkie i być podległym wszelkim ułomnościom, prócz grzechu. 7) Jeruzalem miasto, podług proroctwa, już nie będzie odbudowane. 8) Messjasz, w Piśmie św. obiecany już nie przyjdzie. 9) Sam Bóg przekleństwo spadłe na pierwszych rodziców i ród ludzki zniesie; i ten to jest prawdziwy Messjasz, Bóg wcielony. W tezach rozbieranych we Lwowie r. 1759, Frank jeszcze bardziej zbliżył się do zasad chrystjanizmu. Te były: 1) Proroctwa wszystkich proroków o przyjściu Messjasza już się spełniły. 2) Messjasz był Bóg prawdziwy, któremu imię Adonaj; ten wziął ciało nasze i wedle niego cierpiał dla odkupienia i zbawienia naszego. 3) Od przyjścia Messjasza prawdziwego ofiary i ceremonje ustały. 4) Krzyż ś. jest wyrażeniem Trójcy Najśw. i pieczęcią Messjasza. 5) Każdy człowiek powinien być posłuszny zakonowi Messjasza, bo w nim zbawienie. 6) Do wiary w Messjasza króla dojść można tylko przez chrzest. Pomimo tych zdań, wziętych z cbrześcjaństwa, Frank nie wierzył po chrześcjańsku i nie miał szczerej chęci przywiedzenia żydów do Zbawiciela. W duchu sekciarskim szukał własnego interessu, a chrześcjan łudził nadzieją nawrócenia synów Izraela. W obec swych zwolenników, o sobie wyrażał się, iż ma posłannictwo od Boga, że jest istotą wyższą nad Mojżesza, Salomona, a nawet Chrystusa, siebie podawał za Messjasza i za takiego też mieli go uczniowie: nawet między sobą opowiadali cuda przez niego zdziałane, uzdrowienia i niby jakieś