Strona:PL Platon - Hippjasz mniejszy.pdf/47

Ta strona została przepisana.

tować Sokrates, na co Hippjasz wraz z czytelnikiem wypadają z równowagi. Hippjasz dlatego, że Sokrates obalił jego popisową tezę, z pomocą pojęcia dzielnego człowieka, które sofiście z pod serca wydobył; czytelnik dlatego, że poznać nie może Sokratesa. Co ten człowiek mówi? To on? Ale Sokrates nie mówi od siebie. On Hippjaszowi ułatwia wnioski z Hippjaszowego stanowiska. On mówi tak niejako: zobacz Hippjaszu! Jeżeli twój doskonały typ nie ma żadnych hamulców postępowania, oprócz prawa pisanego, to, jeśli będzie mądry, będzie popełniał łotrostwa równie zręcznie jak czyny bohaterskie. Jeśli Odysseusa i Achillesa uważasz za typy doskonałe, spodziewaj się po obu równie wielkich szelmostw,

TEZA SOKRATESA

jak chwalebnych czynów i nie rób między nimi różnicy, skoro obu stawiasz na jednym podejrzanym piedestale.

XII

Żartem dowodzi Sokrates, że i Achilles kłamie. Kłamstwem jego mają być postanowienia i groźby niedotrzymane. Jednakże dowieść, że ktoś się myli, nie znaczy dowieść, że kłamie. Achillesa postanowienia były mylne — nie widać wcale, żeby, wypowiadając je, zamierzał przez to kogokolwiek w błąd wprowadzić. Bez tego zaś niema kłamstwa dla nas.

XIII

Jednakże Sokrates i Hippjasz nie tak pojmują kłamstwo. Z ust Hippjasza bowiem pada teraz osobliwe zdanie o Achillesie, w którem Sokrates nie widzi widocznej dla nas sprzeczności. Hippjasz twierdzi, że Achilles kłamie mimowoli i bez zamiaru, tylko Odysseus kłamie z zamiarem i umyślnie.

Ktokolwiek kłamstwo pojmuje jako coś zamie-