Strona:PL Sen o szpadzie i sen o chlebie 075.jpg

pismo „Życie“, — wreszcie — Zenona Przesmyckiego, który w tymże celu założył pismo „Chimerę“. Każde z tych literackich powstań wywarło wpływ jak najzbawienniejszy na twórczość i krytykę rodzimą, rozszerzyło widnokręgi, przysporzyło sztuce nowych wartości przez ich europejską uprawę, — lecz każde, jak wszelkie powstania w Polsce, skończyło się porażką. Stanisław Witkiewicz, który podniósł swój ostry polemiczny oręż przeciwko głównemu przedstawicielowi supremacyi pierwiastków ideowych, uczuciowych i politycznych nad walorami ściśle malarskiemi, — przeciwko genialnemu Janowi Matejce, — skończył po latach swą pracę krytyczną wyśpiewaniem przepysznego, niedoścignionego dytyrambu właśnie na cześć twórcy Batorego i Grunwałdu.
 „Życie“ Stanisława Przybyszewskiego, które obwieszczało wszem wobec piszącym, iż „sztuka-patryotyzm nie jest prawdziwą sztuką“, — stało się wnet gniazdem, w którem porastał w srebrzyste swe pióra wieszcz nowoczesny Polski, Stanisław Wyspiański. Miłość ojczyzny jest właśnie alfą i omegą, źródłem natchnienia, namaszczeniem i zasadniczą cechą jego sztuki. Twórczość Wyspiańskiego jest najwyraźniejszym dowodem i wizerunkiem tej sztuki polskiej, nierozerwalnie spojonej z patryotyzmem, który przepalał i przeżerał tę imaginacyę tak wyjątkową. Każda teorya estetyczna, chociażby najbardziej zbawienna i wypróbowana płonęła nazewnątrz. Sam zaś pożar wewnętrzny szybko strawił wielkie bogactwo pomysłów. W naszych oczach ta twórczość zapaliła się i za-