faciendi omnibus aut data potestas, aut imposita necessitas, nec honorantur virtutes, nec puniuntur flagitia, timet humilis potentem, non suspicit, contemnit, non antecedit humiliorem potentior[1], ani pokoju, a dopieroż, jako to u nas było, ani pieniędzy ani kredytu, non ducibus potestas, non militi obsequium, qui quamvis alaccr sed tamen imperia ducum interpretari quam exequi mavult, non agris securitas, non aris reverentia, non diis cultus[2]; summa summarum pełno zawsze nienawiści, niezgody, tradukcyj, paskwilów, plotek, które jako vulgantur callide tak craduntur temere[3], a jako u Rzymian bywało: quibus deerat inimicus, per amicos opprimebatar[4]. Też są owoce interregnorum, te nowe, które po nich następują, witają specyały berła.
Taka i na ojczyznę naszę padła była tempestas[5], kiedy nam powtóre fatalis królom polskim Francya: bo i Henryk tam nożem zakłuty i Kazimierza tot vicissitudinibus lassatam vitam, cum fortuna deferet, viduavit koronę, orbavit[6] ojczyznę naszę, kiedy król pan nasz coelitus centum millium w okamgnieniu prawie adnatis hominum sensibus zawołany królem et jam jam vincentibus naufraganti patriae subvenit undis[7], kiedy już nie Węgrzyn, nie Francuz, nie Szwed ale Polak, którego imię anagrammatice sonat[8]: JAM LECH, który-m fundował Polskę w przestronnéj Sarmacyi ziemie, ja spustoszone osiadłości dziedzictwa białego orła, odarte i obnażone z dawnéj sławy, tytuły jego zdeptane, provoluta tanto sanguine przez dwanaście wieków jego parta decora i praemia virtuti restituam, cultores agris, altaria templis et pristinum koronie mojéj reponam nitorem[9].
Precz Szwedzi i Francuzi, precz Niemcy i Węgrzy:
Bo sobie dziś Polacy postąpili mędrzéj.
- ↑ rozpustna swoboda, bezkarna swawola, nie ma w sądach sprawiedliwości, nié ma w sercach zaufania, bunt w obozie, niezgoda w radzie, urząd nie ma powagi, senat dostojności, sądy znaczenia, wszystkim do występków dana możność albo nakazana konieczność; cnoty nie doznają czci, zbrodnie nie podlegają karze; biedak boi się możnego, możny nie patrzy na biedaka, pogardza nim a w niczém nie celuje nad nim.
- ↑ wodzowie nie mają władzy, żołnierz nie dba o posłuszeństwo, gdyż jakkolwiek jest dzielnym, woli przecież wyrokować o rozkazach wodzów niż je wykonywać; role nie mają bezpieczeństwa, ołtarze — poszanowania, bogowie — czci.
- ↑ chytrze bywają rozpowszechniane, lekkomyślnie wiarę zyskują.
- ↑ kto nie miał nieprzyjaciela, ulegał przemocy przyjaciół.
- ↑ klęska.
- ↑ życie tylu zmianami skołatane, gdy go los opuścił... owdowił... osierocił.
- ↑ z natchnienia niebios stutysięcznym głosem obywateli... przybył na pomoc ojczyźnie w rozbiciu, kiedy ją fale już zalać miały.
- ↑ brzmi przez rozłożenie liter (Michael).
- ↑ oblane krwią tak obficie, zaszczyty zdobyte i nagrodą cnocie oddam, oraczom rolę, kościołom ołtarze i blask dawny przywrócę.
