Strona:Poznań ostoją myśli polskiej.pdf/72

Ta strona została uwierzytelniona.
70

pozostanie on ubogim, to znaczy pozbawionym istotnej treści życia i jego bogactwa.
„To, cośmy dotychczas przywykli uważać za Sztukę to on biblijny „talent“, przekazany nam przez naszych wielkich wieszczów i twórców: myśmy go zakopali, nie troszczyli się o jego pomnożenie, a jeżeli się pomnażał, jeżeli dziś Sztuka Polska sięga wyżyn sztuki wszechświatowej, to nie dzięki usiłowaniom społeczeństwa, które się z niechęcią, a nawet wrogo do nowoczesnej sztuki odnosiło, aie przeciwnie: wbrew i mimo jego woli.
„A przecież właśnie ta nam współczesna sztuka jest niepomiernem pomnożeniem onego „talentu“. Wiedzą o tem u nas niestety tylko jednostki, zwolna uczy się oceniać wartość naszej Sztuki nawet ta niechętna nam „Zagranica“ — ona „Europa“ do której się bezustannie z lękiem i trwogą zwracamy, ażali nas widzi i słyszy, ale całemu społeczeństwu nie uświadomiła się całkiem ta wielka prawda, że największem bogactwem narodu, jedynym czynnikiem, który „Europę“ do najgłębszego szacunku zniewala to: Sztuka!
„Czem ujarzmiły zmiażdżone Ateny zwycięski Rzym, jeśli nie sztuką? — Ktoby coś wiedział o jakimś biednym szmacie Europy, który się Norwegią nazywa, gdyby nie jej bogata Sztuka? O niesłychanej doniosłości Sztuki wiedział nasz pobratymczy naród czeski, gdy mu się wdowim groszem wystawiony teatr narodowy w przeddzień inąuguracyi doszczętnie spalił: w przeciągu trzech tygodni zebrali Czesi ofiarną składkę: potrójnie pierwotny kosztorys przenoszącą sumę, która umożliwiła wystawienie obecnego wspaniałego „Narodni Divadlo“ w Pradze.
„Tylko dla nas jest sztuka czemś, nad czem „fachowa krytyka“ bezlitośnie się znęca, a w najlepszym razie luksusem, na który sobie magnaci — lub też dorobkiewicze pozwolić mogą.
„Dla narodu bez bytu politycznego ma Sztuka jeszcze całkiem inne znaczenie i całkiem iuną doniosłość, aniżeli