Strona:Ramacharaka - Religje Indyj.pdf/13

przerażającej potęgi, pozostał królem po tamtej stronie świata, królestwa bogów. Waruna stał się władcą oceanu itd.; i w miarę wzrostu panteistycznych idei hinduskiej rasy wiele mniejszych bogów zaćmili inni potężniejsi
 Stopniowo ideja Brahmana, Naczelnego Ja całego wszechświata, poczęła zajmować przodujące miejsce i wśród narodowych mas, t. j. stała się taką samą Prawdą, jaką była oddawna dla filozofów i duchowieństwa. Odpowiednio do lego i bóg Brahma, — uosobienie Brahmana począł cieszyć się większą popularyzacją. Brahmę poczęto uważać jako bóstwo tówrcze, podobne do greckiego Demiurga, czyli boskiego posłannictwa. Najwyższej Istoty, wezwanego do twórczości widzianego wszechświata i człowieka; Brahmie dawano także i inne nazwy: Prajapati i Hiranjagarbha. Ale Brahma nie wyparł ostatecznie dawnych bogów. Niektórzy z nich, jak naprzykład, Indra i Waruna pozostali się, ale uznawano ich za bóstwa podległe Brahmie.
 Poczęła potem rozwijać się jaśniej ideja hinduskiej trójcy, złożonej z Brahmy, Wisznu i Sziwy, trzech istot jako trzech postaci Jedynej Naczelnej Istoty. Brahma stanowił twórczy pierwiastek trójcy, Wisz- [...... ...]wujący, a Sziwa — niszczący. Przejawienie tych trzech pierwiastków stworzyło życie wszechświata. Ideja trójcy nigdy nie opuszczała hinduskiego umysłu, chociaż uległa zmianom ze wzrostem czci dla Wisznu i Sziwy.
 Sekta, czcząca Wisznu a również i sekta, ubóstwiająca przedewszystkiem Sziwę, uważała że każde z ich bóstw stanowi Naczelną Istotę, od której pochodzą ostatnie dwa bóstwa trójcy Ale pierwotne powstanie idei trójcy, pozostającej zasadniczo częścią hinduskiego religijnego światopoglądu, należy odnieść do bardzo odległego czasu. Potwierdza to wiele starożytnych rzeźbiarskich podobizn, jak naprzykład sławna skała, której trójcę wyobraża wspólny tułów i trzy, wychodzące z niego głowy.
 Początek przewagi Wisznu i Sziwy — tych dwóch zasad hinduskiej trójcy, można zbadać w Wedach. Znajdujemy już w starożytnych Wedach wskazówki na Wisznu i Rudra (drugie bóstwo to samo, co i Sziwa). W samym początku Wisznu wyobraża życzliwe bóstwo pełne dobroci, miłości i prawdy, a także dążeń do porządku i spokoju, symbolem zaś jego było poruszające się słońce. Rudra (Sziwa) przedstawia pierwiastek niszczenia i kłótni, posiada nieżyczliwy i mściwy charakter, ale zarazem lubi błaganie i pochlebstwa, za co nagradza swoich wyznawców łaskami: pomyślnością (materjalną), zdrowiem i t. d. Symbolem jego była burza. Wyobrażenia takie o Wisznu i Sziwie, jako o dobrym i złym duchu, odpowiadają zupełnie starym jak świat, właściwym, w pewnym okresie duchowego rozwoju, wszystkim narodom i wszystkim religjom, — idejom Boga i djabła.
 Wyobrażenie o Wisznu, jako o bogu prawdy i dobroci, było silnie rozpowszechnione w narodzie i chociaż w początku, wielu hinduskich kapłanów sprzeciwiało się tej ideji, jednakże w miarę jej rozpowszechnia-