Strona:Salomon Majmon i jego filozofja.pdf/33

wynikiem wiedzy, opartej z jednej strony na poznaniu pewnej szczegółowej rzeczywistości (faktów świadomości jako takich) i operującej pojęciami, ważnemi względem wszelkiej rzeczywistości, czyli inaczej mówiąc, czy nie możemy w poznaniu naszem wyjść po za rzeczywistość bezpośrednio daną. Tu mamy już poniekąd odpowiedź na drugi argument Majmona przeciw wiedzy konkretnej. Uważa on, jak widzieliśmy, że, gdyby istniała rzeczywistość niezależnie od umysłu, to nie moglibyśmy jej poznać, ponieważ poznać znaczy już zdeterminować przez umysł, wyrazić stosunek nasz do rzeczywistości, a nie ująć rzeczywistość samą w sobie. Argument ten byłby słuszny oczywiście tylko wtenczas, gdybyśmy w pojęciach naszych nie mogli nigdy wyjść po za bezpośrednie określanie wrażeń. Łatwo jednak przekonać się można, że tak nie jest w istocie. Władza tworzenia pojęć jest nieograniczona, ponieważ jesteśmy w stanie tworzyć pojęcia, niezależnie od tego czy im odpowiada jakakolwiek rzeczywistość. Jeżeli więc poznania naszych wrażeń rzeczy nie uważamy za poznanie rzeczywistości niezależnej od umysłu, to nie mamy wówczas powodu twierdzić, że poznanie takiej rzeszywistości (niezależnej od umysłu) może tylko wyrażać stosunek nasz do rzeczywistości. Nasze pojęcia o rzeczywistości zewnętrznej (wobec naszego postawienia kwestji)