Strona:Stanisław Karwowski - Historya Wielkiego Księstwa Poznańskiego T2.pdf/236

wski, Stefan hr. Dąmbski, ks. Jaskulski, Władysław Kosiński, Antoni Krzyżanowski, Mieczysław hr. Kwilecki, Mieczysław Łyskowski, Seweryn hr. Mielżyński, Maksymilian hr. Mielżyński, Seweryn Radoński, Leon hr. Skórzewski, dr. Zygmunt Szułdrzyński i Władysław Zakrzewski, składki zaś zbierał komitet z p. Leonardową hr. Kwilecką na czele.
 Niestety, w lutym 1872 r. zabronił arcybiskup Ledóchowski duchowieństwu należenia do Towarzystwa Oświaty ludowej.
 „Wyznajemy szczerze — pisał z tego powodu Dziennik Poznański — że po najświeższych doświadczeniach i przejściach, na jakie się Kościół katolicki w monarchii pruskiej wogóle, a w polskich jej ziemiach w szczególności skazanym widział, nie przypuszczaliśmy nigdy, aby podobny zakaz mógł być wydany i aby najwyższa władza nasza kościelna poczuwała się jeszcze do potrzeby paraliżowania moralnych i uczciwe cele mających, w obrębie prawa zamkniętych objawów życia narodowego.”
 Mimo owego zakazu Towarzystwo oświaty ludowej rozwijało się pomyślnie.
 Drugiem bardzo ważnem dziełem z r. 1872 był Bank Włościański, wynikły z gwałtownej potrzeby, bo własność włościańska, obciążona długami i przeciążona lichwiarskimi procentami, przechodziła w drodze subhasty w innoplemienne ręce, przez co coraz bardziej zmniejszała się podstawa bytu naszego narodowego.
 Aby więc ułatwić włościanom naszym kredyt i wyrwać ich z rąk lichwiarzy, założyli na zebraniu w Bazarze dnia 15 kwietnia 1872 r. Spółkę akcyjną pod firmą Bank Włościańskim przed notaryuszem Janeckim Jan hr. Działyński, I. Łyskowski, Mieczysław hr. Kwilecki, dr. Henryk Szuman, Kaźmierz Szuman, Stanisław Chłapowski, dr. Zygmunt Szułdrzyński, Maksymilian hr. Mielżyński, Bronisław Potworowski, sędzia Lewandowski, sędzia Stanisław Motty, Władysław Jerzykiewicz, dr. Juliusz Au, Antoni Krzyżanowski, Napoleon Urbanowski, Franciszek Dobrowolski,