Strona:Stanisław Karwowski - Historya Wielkiego Księstwa Poznańskiego T2.pdf/248

Prawa majowe.

 Dnia 11 maja 1873 r. przeszła ustawa o kształceniu duchownych i obsadzaniu posad duchownych. Ustawa ta pozwalała tylko obywatelom Rzeszy niemieckiej piastować urzędy kościelne w Prusach i to takim, którzyby złożyli egzamin dojrzałości w jednem z gimnazyów niemieckich, odbyli kurs trzyletni w jednym z uniwersytetów niemieckich, następnie złożyli egzamin rządowy, a przeciwko których urzędowaniu rząd nie założyłby protestu; mógł zaś to uczynić w przeciągu 30 dni naczelny prezes prowincyi, któremu biskup miał natychmiast po powzięciu postanowienia wymienić urząd i nazwisko kandydata.
 Nadto wszystkie zakłady, służące ku wychowaniu duchownych, a zatem i seminarya, zostały poddane pod nadzór rządu, naczelny prezes miał zatwierdzić lub kasować plan nauki, a profesorem seminaryum mógł być tylko Niemiec.
 Wychowanie więc duchownych miało być wyjęte z pod nadzoru Kościoła, a ustanawianie ich zależnem od rządu.
 Ustawa z dnia 12 maja o władzy karnej w Kościele i ustanowieniu trybunału dla spraw kościelnych dozwalała tylko krajowym zwierzchnościom kościelnym wykonywać władzę karną, więc uderzała wprost w istotę katolicyzmu, usuwając, a przynajmniej ubezwładniając władzę papieską, dążyła więc widocznie do utworzenia Kościoła państwowego, a niszczyła zarazem karność kościelną, pozwalając duchownym apelować od właściwej swej zwierzchności do świeckiego trybunału dla spraw kościelnych w Berlinie, złożonego z 11 mianowanych przez króla członków, od którego nie było apelacyi.
 Ustawa z dnia 12 maja o granicach, w których kary kościelnej używać wolno, i o środkach karnych, oraz ustawa z dnia 14 maja o wystąpieniu z Kościoła osłabiały władzę biskupią i brały w obronę odszczepieńców.
 Gdy katoliccy posłowie dowiedli, że owe prawa majowe sprzeciwiają się konstytucyi, zniesiono i dodatkami ograniczono §§ 15, 16 i 18 pruskiej konstytucyi, zapewniające wolność sumienia, a gdy pomimo zmian i dodatków pa-