Strona:Stanisław Karwowski - Historya Wielkiego Księstwa Poznańskiego T2.pdf/270

Ta strona została przepisana.
Pomnik w Niegolewie.

Dnia 30 listopada 1874 r. odsłonięto w Niegolewie pomnik, wzniesiony na cześć bohaterów z pod Somo-Sierry — piramidę na granitowej podstawie, uwieńczoną krzyżem, z ułańską czapką po jednej stronie, z krzywymi pałaszami otoczonymi wieńcem, po drugiej, z orłem polskim po trzeciej, a orłem cesarsko-francuskim po czwartej stronie i następującymi pod temi godłami napisami:
Krzyżanowski, Rowicki, Dziewanowski, Kozietulski, Rumowski poległym towarzyszom broni dnia 30 listopada 1808 r. pod Somo-Sierrą w szarży świetnej, jakiej świat nie widział.
Po drugiej stronie: Herb Grzymała i napis: Czyń, coś powinien, a będzie, co może. Andrzej Niegolewski, pułkownik wojsk polskich, wystawienie tego pomnika dzieciom polecił, wykonał syn Zygmunt.
Na trzeciej stronie przed orłem francuskim: Niepodobna… Dla mych Polaków niema niepodobieństwa (Napoleon), 3 szwadron szwoleżerów polskich gwardyi cesarza zdobył wąwóz samosierski, przetrzymawszy 40,000 strzałów karabinowych i 40 działowych na minutę (Victoires et conquêtes. T. XXV, pag. 47. Paris 1821.
Na czwartej pod orłem polskim: Kiedy mocarstwa łącząc zbrodnię do zbrodni, wydarły Polakom nawet prawo nazywania się Polakami, połączyli Polacy orła polskiego z francuskim, w nadziei odzyskania Ojczyzny, nie zaś jako najemnicy, którzy Ojczyznę opuszczają, wyrzekając się narodowości.
Przy uroczystości najprzód przemówił N. Urbanowksi, w którego fabryce pomnik wykonany został, potem po spuszczeniu zasłony poświęcił go ks. Akoszewski, proboszcz z Buku, w asyście duchowieństwa i kilku gorącemi słowy wezwał zgromadzonych, aby nie upadali na duchu. Następnie przemawiał dr. Władysław Niegolewski, potem Chocieszyński z Grodziska, ale, ponieważ potrącił o prześladowanie języka polskiego, komisarz obwodowy nie pozwolił mu dalej mówić i zgromadzenie rozwiązał. Udano