Strona:Stanisław Karwowski - Historya Wielkiego Księstwa Poznańskiego T2.pdf/314

Ta strona została przepisana.

Widząc, jakie młodzieży naszej grożą w szkołach niebezpieczeństwa, otworzył 1860 r. w Poznaniu w dawniejszym hotelu Wiedeńskim Zakład wychowawczy czyli pensyonat, w którym zgromadził znaczną liczbę synów przedniejszych rodzin polskich i druki taki Zakład dla uboższej młodzieży. W tych Zakładach znajdowała młodzież pod naczelnem jego kierownictwem, a pod okiem młodych kapłanów to, czego im szkoła nie dawała — moralną opiekę, w nich przywięzywała się do zasad katolickich i rosła w poczuciu obowiązków, jakie ją względem kraju czekały. Takie wychowanie młodzieży polskiej nie było na rękę rządowi pruskiemu i dla tego to po kilkunastoletniem istnieniu oba zakłady 1872 r. rozwiązał. Wdzięczni uczniowie, oddając hołd usiłowaniom mistrza swego, złożyli w Towarzystwie Pomocy Naukowej 10,270 m. jako fundusz żelazny imienia ks. prałata Koźmiana.
Troskliwość swoją rozciągnął ks. Koźmian i na najniższe warstwy społeczeństwa naszego, opiekując się gorliwie założoną przez Edmunda Bojanowskiego instytucyą Służebniczek Maryi, która pod względem moralnym, religijnym a nawet i umysłowym znaczne przyniosła krajowi korzyści. I ochronki Służebniczek Maryi nie znalazły łaski w oczach rządu, który je pozamykać kazał.
Pisarz niepospolity o jasnym, jędrnym stylu, głosiciel słowa Bożego wymowny i niestrudzony, spowiednik gorliwy, mąż olbrzymiej wiedzy, niezwykłej pamięci i rzadkiej trafności sądu, wywierał ks. Koźmian wpływ niemały i walnie przyczynił się do wzmożenia się ducha katolickiego w W. Księstwie Poznańskiem.
„Stara, tradycyjna prawość polskiego szlachcica — pisał po zgonie jego Kuryer Poznański — z cnotami kapłana złączona, a talentem i nauką wsparta, uczyniła zeń posągową postać, co widniała zdala wśród współczesnych i długo jeszcze potomnym przyświecać będzie.”[1]

W skromniejszym zakresie, ale niemniej gorliwie pracował dla Kościoła i Ojczyzny zmarły dnia 14 października 1877 r. ks. Symforyan Tomicki, proboszcz w Konojadzie.

  1. R. 1877, nr. 218.