Już w całej ucywilizowanej Europie istniały Towarzystwa rolnicze w wielkich rozmiarach, całe prowincye i całe kraje obejmujące. Wszędzie wspierane i zasilane przez rządy, były dźwignią rolnictwa. Nie tylko obce kraje, ale i inne części dawnej Polski. Królestwo i Galicya, wyprzedziły Wielkopolan na tem polu. Założone w Galicyi 1845 r. przez 36 obywateli Towarzystwo Gospodarcze pomimo trudności, z jakiemi z początku walczyć musiało, rozwinęło się do tego stopnia, że w r. 1861 liczba członków do 1000 dochodziła a Towarzystwo Rolnicze w Królestwie, choć dopiero od 2 lat istniało, liczyło w tymże roku 1861 do 3000 członków z rocznym dochodem 54,000 rubli.
Po rozwiązaniu przez rząd Towarzystw rolniczych w r. 1846 w W. Księstwie Poznańskiem, zaczęli Włodzimierz Wolniewicz z Dębicza i Wojciech Lipski z Lewkowa od 1 stycznia 1850 r. wydawać Ziemianina, miesięcznik, poświęcony sprawom rolniczym, przemysłowym i społecznym.
Ziemianin, który od r. 1856 redagowali Ignacy Sczaniecki i Karol Zakrzewski, po nich zaś dr. Józef Szafarkiewicz, nie tylko budził zamiłowanie do rolnictwa, dawał zdrowe rady i nauki, ale także zachęcał do zawiązywania na nowo Towarzystw rolniczych.[1]
Jakoż w r. 1851 Edward Poniński, Włodzimierz Wolniewicz, Teodor Mańkowski i Maksymilian Jackowski założyli Towarzystwo rolnicze średzko - gnieźnieńsko - wrzesińskie, Wojciech Lipski Towarzystwo rolnicze odolanowsko - ostrzeszowsko - pleszewskie, a za tym przykładem poszli inni.
Tymczasem potrzeba rolnictwa wymagała w W. Księstwie Poznańskiem bardziej niż kiedykolwiek utworzenia Centralnego Towarzystwa rolniczego. Zaczem, korzystając
- ↑ Swinarski W. Centralne Towarzystwo Gospodarcze i Kółka włościańskie. Księga jubileuszowa Dziennika Poznańskiego z r. 1909.
Komierowski R. Rys historyczny pierwszego dwudziestopięciolecia istnienia Centr. Towarzystwa Gospodarczego. Księga jubileuszowa z r. 1991.
