Ideoplastja[1] znaczy dla mnie: urzeczywistnienie fizjologiczne wyobrażenia; n. p. ziewanie wywołane przez samo wyobrażenie ziewania, ból w nodze wywołany przez samo wyobrażenie bólu w nodze. Ideoplastja obejmuje wszystkie fakta znane pod nazwą suggestji (słownej), ale także i wiele innych, nie wymagających udziału drugiej osoby i zaliczanych do kategorji autosuggestji albo stggestji samoistnej. Będziemy więc widzieli ideoplastję wszędzie tam, gdzie wyobrażenie wystarczyło samo do wywołania jakiejkolwiekbądź zmiany funkcjonalnej.
Zjawiska ideoplastji są tylko szczególnemi przypadkami prawa ogólnego, (które nazwałem prawem odwrotności w rozprawie „Siła jako Ruch“ drukowanej w „Ateneum“ w roku 1879). Wszystkie przeobrażenia sił są odwracalne. Jeśli ciepło może wywołać ruch mechaniczny, to i ruch mechaniczny może wywołać (wytworzyć) ciepło. Jeśli prądy elektryczne mogą wywołać magnetyzm, to i magnetyzm może wywołać prądy. Jeśli głos może wytworzyć prądy faliste, (w telefonie wysyłającym) to i odwrotnie prądy faliste mogą wytworzyć głos (w telefonie odbierającym) etc. Prawo to przedstawia pierwszorzędną doniosłość filozoficzną, ponieważ pozwala przewidywać zamianę odwrotną, od chwili, gdy znaną jest zamiana prosta; trafia się zaś, że zamiana a na b jest dokładnie znaną, podczas gdy zamiana b na a pozostaje do odkrycia. Przykład: Fonuato-
- ↑ Wyraz ten, w innem nieco znaczeniu, użyty był po raz pierwszy przez Dra Philipsa (Durand de Gros) w dziele: „Cours théorique et pratique du Braidisme“. Paris 1868, str. 44 i następne.
