Strona:Wacław Lipiński, Szlachta na Ukrainie (1909).djvu/14

Ta strona została przepisana.

zowani litewscy są teraz systematycznie usuwani przez nowotworzącą się warstwę katolickich litewskich magnatów. Więc na przykład po śmierci księcia kijowskiego Semena Olelkowicza stół wielkoksiążęcy dostaje się nie w ręce jego prawego następcy brata Michała, lecz zostaje zniesioną sama udzielność księstwa i w Kijowie, już nie jako udzielny władca, lecz jako zwykły namiestnik, zasiada magnat litewski Gasztowt. Dzięki temu i tym podobnym faktom stosunki między Litwą a Rusią w W. Ks. Litewskiem ogromnie się zaostrzyły. Rozumie się rozdział ten starali się wykorzystać dla swoich celów politycy polscy. A zatem, gdy następca Witolda, Świdrygiełło, któremu, jak powiada Długosz, »wszystkie kraje Ruskie wiernie i z dziwną przychylnością podlegały«[1], chciał znów wrócić przynależne miejsce panom ukraińskim i białoruskim, przeciwko temu powstała arystokracja litewska i, idąc za podszeptem polityków polskich, wybrała przeciwko Świdrygielle wielkim księciem Zygmunta Kiejstutowicza. Między obiema stronami zawrzała walka. a walka miała być tem ostrzejsza, że podział etnograficzny, narodowościowy został pogłębiony i znacznie wzmożony coraz wyraźniej się zarysowującym podziałem religijnym.

Jagiełło bowiem, jak wiadomo, utrwalił w Litwie panowanie katolicyzmu i ta, katolicka już teraz arystokracja litewska, otrzymawszy wraz z nową wiarą i nowe przywileje[2], tem silniej występywać poczęła przeciwko twardo jeszcze wówczas przy wschodniem »błahoczestju« stojącej arystokracji ukraińsko-białoruskiej. Wkrótce stosunki zaostrzyły się do tego stopnia, że przyszło do walki orężnej.

1 Września 1435 roku litewsko polskie wojsko pod wodzą Zygmunta spotkało się koło Wiłkomierza ze Świdrygiełłą, podtrzymującymi go książętami i bojarstwem ukraińskiem i białoruskiem. Świdrygiełło został pobity;

  1. Długosz: Dzieła, wyd. Al. Przezdziecki, t. IV, str. 520.
  2. Por. Smoleński, ibid. str. 69.