Strona:Wacław Lipiński, Szlachta na Ukrainie (1909).djvu/15

Ta strona została przepisana.

samych tylko książąt 42-ch dostało się do niewoli, a wielu bardzo głowę na pobojowisku złożyło[1] i usłane trupam paniąt ukraińskich, przez ich potomków zapomniane, pole nad rzeką Świętą pozostało w historji niemym świadkiem ostatecznego rozgromu i ostatniego wysiłku szanującego swą godność narodową kwiatu ówczesnej arystokracji ruskiej. »Od tego bowiem czasu — mówi Długosz — wszystkie miasta i zamki Ruskie odstąpiły książęcia Świdrygiełły, a przeszły pod władzę i panowanie wielkiego książęcia Zygmunta«[2] i od tego czasu walk takich, w którychby ławą zwartą występy wali kniaziowie i ziemianie ukraińscy w obronie zagrożonej Ojczyzny, w dziejach Ukrainy-Rusi nie spotykamy już wcale. Potomkowie Świdrygiełłowych rycerzy — późniejsza szlachta i magnaci ukraińscy — wkrótce innym silniejszym bogom służyć poczęli. i wyrzekli się sponiewieranej, zgnębionej ojczyzny swojej.

Naumyślnie trochę dłużej zatrzymaliśmy się nad faktem rozdziału narodowościowego w W. ks. Litewskiem bo fakt ten miał ogromne znaczenie w życiu słowiańskich narodów. Z jednej strony umożliwił on przeprowadzenie Unii Lubelskiej i zagarnięcie Ukrainy przez Polskę, z drugiej zaś zwrócił uwagę na ziemie ukraińskie drugiej sąsiadki Litwy — Moskwy.

Element bowiem ruski, widząc się pokrzywdzonym w W. ks. Litewskiem, zaczął się zwracać w osobie kilku rodzin książęcych o pomoc do współwyznawczej Moskwy a to oczywiście nie uszło bacznej uwagi książąt moskiewskich i zrodziło ich stałe od tego czasu plany, zmierzające do zagarnięcia Ukrainy i ziem białoruskich W. księstwa Litewskiego. To też w r. 1493 książę moskiewski nadaje sobie po faz pierwszy w stosunkach z W. ks. Litewskiem tytuł »Gosudaria wsieja Rusi«[3] i to był pier-

  1. M. Hruszewski: Istorja Ukrainy-Rusy, t. IV, str. 218.
  2. Długosz, ibid., str. 238.
  3. M. Hruszewski, ibidem, str. 277.