M. Arcta Słowniczek wyrazów obcych/Dodatek (całość)

<<< Dane tekstu >>>
Autor Michał Arct
Tytuł Słowniczek wyrazów obcych
Wydawca M. Arct
Data wyd. 1899
Miejsce wyd. Warszawa
Źródło Skany na Commons
Inne Dodatek – wykaz haseł
Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI 
Indeks stron
DODATEK.

Aequo animo ł. ze spokojem ducha, z pogodą.

Afiks ł.w językoznawstwie: rostek.

Afrykanderzy, mieszkańcy kolonji angielskich Afryki południowej, pochodzenia przeważnie holenderskiego.

Alhambra ar. pałac królów maurytańskich w Granadzie.

A limine ł. (dosł. z proga), mimochodem, z lekka, powierzchownie.

Alkazar ar. nazwa pałaców królów maurytańskich, nadawana niekiedy miejscom zabaw publicznych.

Alpinista, członek jednego z licznych „stowarzyszeń alpejskich“ mających na celu zbadanie Alp.

Amerykan, rodzaj odkrytego powozu z kozłem z tyłu, lub bez kozła.

Androgyne g. istota o cechach mężczyzny i kobiety.

Armja Zbawienia (a. Salvation Army) sekta angielska religijna, uorganizowana na sposób wojskowy.

Arytmogryf g. ob. Arytmograf.

Asemityzm, wrogie stanowisko wobec Żydów, ale bez pierwiastku rasowej lub religijnej nienawiści, która tkwi w antysemityzmie.

Assawuła, Essauł, oficer kozacki, kapitan u turków.

Aubade f. (obàd) muzyka grana na dzień dobry (od franc. l’aube du jour = brzask, świt).

Balon captif f. (balą kaptif) balon na uwięzi, używany w celu obejrzenia miejscowości z lotu ptaka.

Bar a. (dosł. szynk), zakład bufetowy z przekąskami, wykwintnie urządzony, ale bez stolików i krzeseł, w którym można co przekąsić naprędce.

Bedekier, przewodnik dla podróżujących w pewnym kraju, miejscowości lub mieście, (nazwa od wydawcy lipskiego Baedekera).

Breveté f. opatentowane.

Bizantynizm, sztywna etykieta dworska; pedanterja; hołdowanie idejom bizantyjskim.

Brykiety f. cegiełki prasowane z miału węglowego służące do podpału.

Ça ira f. jakoś to będzie! (pierwsze słowa pieśni z czasów wielkiej rewolucji francuskiej).

Calcio w. (kalczo) włoska zabawa, polegająca na podrzucaniu piłki nogą.

Cezaryzm, władza oparta na przemocy; ob. Imperjalizm.

Chiton g. spodnia szata długa lub krótka z półrękawami, używana przez dawnych Greków.

Chityn, substancja składowa, twarda, pokryw chrząszczów i skorupiaków.

Clara voce w. jasnym, czystym głosem.

Colosseum p. Kolizeum.

Cri-cri f. (dosł. świerszcz), rodzaj małej grzechotki, którą można ukryć w dłoni.

Cyrceńskie igrzyska, widowiska urządzane dla ludu w cyrkach w dawnym Rzymie.

Cyrenejska szkoła, szkoła filozoficzna, ob. Hedonizm.

Cuchthaus p. Zuchthaus.

Das ewig weibliche – zieht uns hinan! n. co wiecznie niewieście — pociąga nas i podnosi nas w górę (w niebiosa) — (końcowe słowa „Fausta“, poematu Goethego).

Defekacja f. oczyszczanie soku z buraków od ciał nie będących cukrem; w medycynie: wypróżnienie, oddanie kału.

Degringolada f. upadek (moralny, majątkowy).

Deminutiva ł. w gram. wyrazy zdrobniałe.

Demiurg g. u Platona: stwórca świata; u gnostyków duch złego, stwórca materji.

Denar ł. drobna moneta zdawkowa, używana dawniej w różnych krajach, i w dawnej Polsce.

Djagnostyk g. lekarz specjalista w stawianiu djagnozy.

Djakrytyczny znak g. w grafice: znaczek odróżniający, (kropka, przecinek, daszek lub ogonek) nad lub pod literą np. ń, ę, ż.

Donżuanerja, awanturnicze uwodzicielstwo kobiety.

Dossier f. teka, akty; zbiór dokumentów, dotyczących jednej sprawy.

Dum-dum, kule ołowiane w koszulkach niklowych rozrywających się w ciele.

Dżyngoizm, szowinizm anglosaski w Stanach Zjedn. Ameryki Półn.

Ebonit, masa z kauczuku wulkanizowanego, naśladująca heban lub róg, używana na wyroby niektórych przyrządów lekarskich i elektrycznych.

Editio princeps ł. pierwsze, najdawniejsze wydanie dzieła, pierwodruk; zwłaszcza pierwsza edycja pisarza starożytnego.

Eforka g. inspektorka, dozorczyni zakładów naukowych żeńskich (za czasów Księstwa Warsz).

Egotyczny ł. egotyzmem nacechowany.

Egotyzm ł. skłonność do zajmowania wszystkich swoją osobą; w filozofji: ob. Solipsyzm.

Eon g. przeciąg czasu; wieczność.

Eony, u gnostyków: duchy pośredniczące pomiędzy Bogiem a stworzeniem: Eon zła — Demiurg (ob.); Eon dobra = Chrystus.

Eschatologja g. nauka kościoła o rzeczach ostatecznych (o śmierci, sądzie ostatecznym i życiu pozagrobowym).

Esteta g. ten, co rozważa wszystko ze stanowiska estetycznego.

Estetyk g. znawca piękna, sztuki; człowiek mający poczucie piękna.

Estetyzm g. ocenianie wszystkiego ze stanowiska przeważnie estetycznego.

Et haec meminisse juvabit, ob. Forsan.

Euforja g. przyjemne samopoczucie, poczucie siły, zdrowia.

Ewig weibliche p. Das ewig.

Ex aequo et bono ł. wedle prawa i słuszności.

Ex libris ł. (dosł. z książek), wyrazy odbijane na książkach, po nich następuje nazwisko właściciela bibljoteki, do której książka należy.

Fakultatywny ł. dowolny, nieobowiązujący.

Falacja ł. oszukaństwo, fortel.

Fantazm g. wytwór fantazji, wyobraźni; widziadło, przywidzenie, halucynacja.

Faryzeizm, faryzeuszostwo, obłuda, fałszywość, przewrotność.

Fasja ł. w Galicji deklaracja ze strony właściciela domu co do spisu lokatorów, oznaczenie, ile płacą komornego, i jaki mają dochód, wymagane przez władzę, dla określenia podatku.

Fatermerder n. p. Vatermörder.

Faun ł. w mitologji rzymskiej: bożek leśny, wyobrażany z rogami i nogami koźlemi, toż samo, co grecki Pan.

Felibrowie, związek Prowansalczyków, dążący do separatyzmu południa Francji, językowego i politycznego (założ. w r. 1854).

Fenomenologja, nauka o fenomenach, część jakiejkolwiek nauki, zajmująca się stroną zjawiskową przedmiotu tej nauki, F. ducha = nauka o rozwoju ducha.

Filheleni g. sprzyjający Grekom, przyjaciele Greków.

Floryzowany ł. rysowany w kwiaty; czcionki flor. = ozdobne.

Fonautograf g. przyrząd uwidoczniający drgania głosowe, wypisujące się same na walcu, który się jednocześnie obraca.

Forsan et haec olim meminisse juvabit ł. może i to kiedyś przypomnieć sobie będzie przyjemnem.

Fosforetroza, choroba, na którą zapadają pracujący wśród dymów fosforowych, polegająca na rozluźnianiu się wiązadeł mięśniowych.

Fotochromja g. p. Heljochromja.

Fotografja, Fotogram g. obraz (portret) fotograficznie otrzymany.

Fotograwiura g. p. Heljograwiura.

Frankiści, sekta żydowska, założona w Polsce w XVIII w. przez Franka.

Frascati, miejscowość pod Rzymem, słynna z ogrodów.

Froeblistka, ob. Freblówka.

Furażer f. żołnierz zajmujący się przygotowaniem furażu dla koni wojskowych.

Furjeryzm f. system urządzenia społeczeństwa podług Fourier’a, polegający na wspólności pracy i wspólności mieszkania członków stowarzyszenia (ob. Falanster).

Galaktoskop g. przyrząd do oceniania stopnia dobroci mleka.

Galaktoza g. cukier mleczny.

Gazolina, lotne części nafty, służące do otrzymania oleju z nasion, do odtłuszczania wełny.

Gieoidalny g. podobny kształtem do postaci kuli ziemskiej.

Gierylasówka, wojna podjazdowa, partyzantka (ob. Gierylasi).

Grafika g. oddawanie brzmień językowych za pomocą znaków; pewien, w danym języku przyjęty sposób wyrażania głosek za pomocą umówionych znaków (liter).

Grafofon g. p. Fonograf.

Grafoman g. ten, co ma manję pisania utworów literackich, nie mając odpowiedniego talentu; lichy autor.

Greffier f. pisarz sądowy.

Hedonista g. zwolennik, wyznawca hedonizmu (ob.).

Helikon g. trąba skręcona muzyki wojskowej, noszona przez ramię, tuba kontrabas.

Himatjon g. rodzaj sukni wierzchniej, obszernej starożytnych Greków.

Hofrat n. radca dworu.

Hospitantka ł. w uniwersytetach galicyjskich: słuchaczka prelekcji w charakterze gościa.

Huis clos f. (jui klo) przy drzwiach zamkniętych.

Huissier f. (juisje) odźwierny: woźny przy sądach.

Humanistyczny ł. humanizmem nacechowany.

Hydrocefal g. cierpiący na rozwodnienie mózgu.

Hyperkrytycyzm g. przesadny krytycyzm; zbyt surowa krytyka.

Hypsometrja g. wymiary absolutnych wysokości, czyli linji pionowych.

Ichor g. u Homera krew bogów.

Ilion g. Troja.

Iluzjonerstwo f. karmienie się złudzeniami, kierowanie się złudnemi, nieziszczalnemi nadziejami.

Il y a des juges à Berlin f. (ilja de żiuż a Berlę) dosł. są sędziowie i w Berlinie, sprawiedliwość wszędzie zwycięży.

Imperjalizm ł. ideja panowania nad światem; dążność do utworzenia cesarstwa.

Impostor ł. oszust; fałszujący pisma i zdania innych, albo rozmyślnie broniący przekręcone lub błędne twierdzenia.

Indywidualista ł. ten, co się nie łączy w grupy z innymi, żeby zachować swobodę własnych przekonań i usiłuje wyzwolić jednostkę z pod przewagi większości, choćby z uszczerbkiem karności społecznej.

In nuce ł. (dosł. = w orzechu), w zalążku, to co się rozwinąć musi albo powinno z jakiego faktu, choć na razie jest prawie niedostrzegalne.

Ipse dixit ł. on sam to powiedział (wyrażenie stosowane, gdy ktoś niekrytycznie powołuje się na czyjąś powagę).

Ipse fecit ł. sam to zrobił, on to wykonał.

Irreligijny, niereligijny.

Journal parlé f. (żurnal parle) dosł. dziennik mówiony; rozrywka, polegająca na odczytywaniu przez kilka osób ich własnych artykułów, mających przedstawiać jakoby numer czasopisma i w takim porządku, jak te artykuły są w piśmie ułożone; rodzaj dziennika, którego treść odczytuje się abonentom za pomocą telefonów.

Kastalskie źródło, źródło natchnienia u stóp Parnasu; ob. Parnas i Hippokrene.

Kazuistyczny, wykrętny, wyszukujący kruczków prawnych.

Klangor ł. głos żórawia.

Klinkier, gatunek bruku z cegiełek wypalonych.

Komensal ł. współbiesiadnik, przen. darmozjad, pieczeniarz.

Komensalizm g. pasorzytnictwo.

Kongresista, biorący udział w kongresie.

Kontradyktoryjny ł. sprzeczny.br>
Kontropozycja ł. stronnictwo opozycji, trzymające z nią, ale wychodzące z innych zasad.

Kruszon f. (dosł. dzbanek) napój chłodzący z wody, wina, soku, pomarańcz, cytryn, z kawałkami lodu.

Ksenomanja g. skłonność do obczyzny, popieranie cudzego.

Kustosz ł. u dołu stronicy wydrukowana pierwsza sylaba pierwszego wyrazu następnej stronicy (co do innych znaczeń p. Słownik).

Lapides clamabunt ł. kamienie wołać będą! (będą się skarżyły).

Latynista, znawca języka łacińskiego.

Leonidy, gwiazdy spadające, deszcz gwiaździsty przypadający do r. 1899 w nocy 13 listopada, z gwiazdozbioru Lwa.

Leukoplasty g. ciałka mączkowate, twory protoplazmatyczne bezbarwne, wytwarzające ziarna mączki w komórkach roślinnych.

Lewada f. czyste miejsce okolone wierzbami lub topolami; w jeździe konnej: podniesienie obu nóg przednich konia.

Ligatura ł. dodatek lichego metalu do szlachetnego.

Linguales ł. spółgłoski językowe.

Longimetrja ł. pomiary długości linji mieszczących się w poziomej płaszczyźnie.

Lyddit a. mieszanina kwasu pikrynowego z nitrocelulozą, materjał wybuchowy wyrabiany w mieście Lydd, niszczący i zabijający przez nacisk powietrza z odległości 150—200 metrów od celu, w który trafia.

Mare tenebrarum ł. morze ciemności.

Martyrologja g. opowiadanie pełne grozy o czyichś mękach, historja męczarni; p. Martyrologium.

Matuzal, bardzo stary, wiekowy człowiek (nazwa od postaci biblijnej).

Mazamora, maurytańskie więzienie niewolników.

Medjawel, gatunek czcionek o kroju okrągławym podobnym do dawnego pisma rzymskiego.

Megaloman g. chory na manję wielkości.

Mensa ł. stół; mensa Domini = stół Boga, ołtarz.

Mimy g. w staroż. Grecji: aktorzy występujący na scenie; kuglarze; giesty, gry mimiczne.

Moccoletti w. (mokoleti) zabawa polegająca na zdmuchiwaniu świeczek niesionych wysoko na kijach.

Monologista g. mający dar wygłaszania monologów, artysta występujący publicznie z monologami.

Morfinomanja g. toż samo co Morfinizm.

Neokantyzm, kierunek filozoficzny nawracający do filozofji Kanta.

Normatywny f. wzorodawczy.

Oculos habent et non vident ł. oczy mają a nie widzą (wyrażenie stosujące się do czemś zaślepionych).

Odeon g. u starożytn.: sala do śpiewu; nazwa przybierana przez niektóre teatry.

Oeuvre posthume f. (Ewr postium) dzieło pośmiertne.

Oligoceniczny g. pokład formacji trzeciorzędowej między eocenicznym i neocenicznym.

Paletnologja g. część antropologji, poświęcona starożytności rodu ludzkiego, oraz rasom kopalnym.

Penitencjarny ł. system, środki stosowane w więzieniach, mające na celu umoralnienie więźniów.

Platzkarta n. miejsce numerowane w wagonach niektórych pociągów kolejowych, za które się dopłaca.

Polemista g. prowadzący z kim polemikę.

Politykomanja, manja politykowania.

Post hostium ł. czasy po splądrowaniu przez nieprzyjaciela; miejscowości spustoszone przez nieprzyjaciela.

Posthumus ł. pogrobowiec.

Posybiliści, socjalistyczne stronnictwo robotników we Francji, uważające za możliwe przeprowadzenie swych zasad i celów.

Pseudoklasycyzm, kierunek literacki na początku XIX w., naśladujący klasycyzm francuski XVII stulecia.

Race-boot a. (Resbut) łódź wyścigowa.

Regurgitacja ł. u ptaków: oddawanie przerobionej w wolu żywności i karmienie tem piskląt.

Reporterja, reporterzy; zajęcie reporterów.

Restrykcyjny ł. ograniczający.

Retrakcja ł. ściągnięcie, skurcz mięśni i nerwów.

Réveil f. przebudzenie się; pobudka; budzik.

Reżyserja, reżyserstwo.

Sanitarjusz, posługacz szpitalny należący do służby zdrowia w czasie epidemji; pielęgnujący chorych.

Saprofity g. pasorzyty żyjące na tworach martwych.

Satanizm, kult szatana.

Schematyczny, uwzględniający tylko najważniejsze części przedmiotu, z pominięciem szczegółów.

Schematyzm, sposób wykładu, polegający na suchem wytłomaczaniu samych faktów; spis osób czynnych w pewnym zawodzie lub piastujących urzędy w pewnym kraju.

Scholastycyzm, kierunek filozoficzny średniowieczny; ob. Scholastyk.

Seguidilla hiszp. śpiewka ludowa hiszpańska z towarzyszeniem muzyki i tańca.

Seminarzysta, alumn seminarjum.

Sepet, kuferek, tłomok, zawiniątko.

Seroterapja ł. leczenie surowicą krwi.

Sine cura ł. bez troski; p. Synekura.

Stadjon g. plac dla wyścigów pieszych w staroż. Grecji, otoczony wznoszącemi się siedzeniami.

Stek a. kawał mięsa.

Strychować n. gładzić, równać; z lekka dotykać, muskać.

Stultorum plena sunt omnia ł. głupich pełno wszędzie.

Sub conditione ł. pod warunkiem.

Survival a. przeżytek, zjawisko szczątkowe (termin antropologiczny i etnograficzny).

Symbolizować, przedstawiać co za pomocą symbolów.

Sztycharz n. rytownik na miedzi lub stali.

Teatralia ł. rzeczy należące do teatru; wszystko, co dotyczy teatru.

Thé dansant f. herbata tańcująca, zabawa z tańcami.

Tivoli, teatr ogródkowy (nazwa od miasta w okolicach Rzymu).

Ubi crux ibi lux ł. gdzie krzyż, tam światło.

Uncle Sam (ękl sem) dosł. Wuj Sam (skróc. Samuel) żartobliwa nazwa uosabiająca Stany Zjednoczone Półn. Ameryki.

Usucapio ł. posiadanie czegoś w skutek przedawnienia.

Victrix causa diis placuit, set victa Catoni ł. sprawa zwycięzców podobała się bogom, sprawa zwyciężonych Katonowi.






Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Michał Arct.