Efez, miasto w Azji Mniejszej, jedno z 12 miast jońskich, słynne w świecie starożytnym z powodu wspaniałej świątyni Artemidy (Diany efeskiej), zbudowanej w VII wieku przed Chr., spalonej przez Herostratesa w noc urodzenia Aleksandra W. (356 przed Chr.), wkrótce potem odbudowanej z wielkim przepychem, złupionej przez wysłańców Nerona w roku 65 po Chr. i ponownie spalony przez Gotów w r. 262. Św. Paweł przybył do Efezu w r. 53 i założył tam gminę chrześcijańską. W r. 431 odbył się w Efezie trzeci sobór powszechny z powodu herezji Nestorjusza, a w r. 449 tak zwany „synod rozbójników“, zwołany przez cesarza Teodozjusza II pod przewodnictwem zwolennika herezji Eutychesa, patrjarchy aleksandryjskiego Dioskura, który terorem zmusił zebranych biskupów do potępienia nauki, przeciwnej herezji Eutychesa. Na synodzie w Rzymie, zwołanym przez papieża Leona w październiku 449 r., uznano uchwały synodu efeskiego za nieprawne i odtąd zwano ten synod „synodem rozbójników“, albo „rozbojem efeskim“.
