Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Kościelny majątek

<<< Dane tekstu >>>
Autor Stanisław Piekarski
Tytuł Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów
Wydawca M. Arct
Data wyd. 1930
Miejsce wyd. Warszawa
Źródło Skany na Commons
Inne K – wykaz haseł
K – całość
Indeks stron

Kościelny majątek. Przedmiotem majątku kościelnego są dobra ruchome i nieruchome oraz prawa majątkowe. Rzeczy kościelne dzielą się według katolickiego prawa kanonicznego na święte (sacra), t. j. takie, które przez uroczysty akt liturgiczny zostały przeznaczone do służby bożej (jak np. kościoły, kaplice, dzwony, kielichy, szaty liturgiczne i t. p.), rzeczy ściśle majątkowe (communia), które są kościelnemi tylko ze względu na właściciela a służą do zaspokojenia materjalnych potrzeb życia kościelnego, i rzeczy wartościowe (kosztowności), t. j. posiadające szczególną wartość artystyczną, zabytkową lub z powodu kosztowności materjału. Kategorję majątku kościelnego stanowi majątek beneficjalny, czyli prebenda, przeznaczony na utrzymanie duchownych, pracujących przy jakimś kościele, w odróżnieniu od majątku ściśle kościelnego (fabrica ecclesiae), który jest przeznaczony na pokrycie wydatków, połączonych z utrzymaniem budynku kościelnego. Kościół katolicki ma prawo nabywać, posiadać i zarządzać majątkiem. Podmiotami majątku kościelnego są osoby fizyczne lub moralne (prawne). Takiemi osobami moralnemi według prawa kanonicznego są: 1) z ustanowienia bożego Kościół katolicki i Stolica Apostolska; 2) na mocy prawa kościelnego zaś diecezje, wikarjaty apostolskie, seminarja, kościoły, menza kapitulna, beneficjum, zakony, prowincje zakonne, zgromadzenia zakonne, poszczególne klasztory i domy zakonne. Osoby fizyczne i moralne, będące podmiotami majątku na mocy prawa kościelnego, mogą korzystać z majątku sobie oddanego tylko o tyle, o ile zostają w łączności z Kościołem katolickim. Gdy jakaś osoba moralna przestaje istnieć, majątek jej ma biskup obrócić na cele diecezjalne. Zarządcą majątku kościelnego jest prawny przedstawiciel osoby moralnej, posiadającej majątek; np. zarządcą majątku parafjalnego jest proboszcz. Papież jest najwyższym zarządcą wszystkich dóbr kościelnych i kieruje ich administracją przez wydawanie praw tyczących się zarządu. Może też ograniczyć swobodę niższych zawiadowców. Biskup czuwa nad administracją wszystkich majątków kościelnych w diecezji i wydaje szczegółowe instrukcje administracyjne w ramach prawa powszechnego. Administracja majątku ściśle kościelnego (fabrica ecclesiae) należy do przełożonego danego kościoła. Majątkiem kościoła katedralnego zarządza biskup z kapitułą, innych zaś kościołów proboszczowie i rektorzy.
Pozbycie majątku kościelnego (aljenacja) podlega ograniczeniom a mianowicie, jeśli idzie o rzeczy t. zw. wartościowe (kosztowności), których wartość przewyższa 30.000 fr., zezwolenia na pozbycie udziela papież. Na pozbycie przedmiotów majątku o wartości powyżej 10.000 do 30.000 fr. potrzebne jest zezwolenie biskupa, który go udziela za zgodą kapituły, rady administracyjnej i osób interesowanych. Takie też zezwolenie jest potrzebne, gdy majątek kościelny ma być obciążony pożyczką lub oddany w dzierżawę. A mianowicie powyżej wartości 1000 fr. potrzebne jest zezwolenie biskupa a jeżeli dzierżawa ma trwać dłużej niż 9 lat, potrzeba zezwolenia papieskiego. Do aljenacji darów wotywnych potrzeba zezwolenia papieskiego bez względu na ich wartość materjalną.

Majątkiem kościołów protestanckich zarządzają organa, ustanowione przez władzę świecką. Dążeniem jednak kół protestanckich w nowszych czasach jest zdobycie dla prezbiterjów, rad i przełożeństw kościelnych większej autonomji w zakresie prawa majątkowego a pozostawienie państwu tylko prawa nadzoru.


Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Stanisław Piekarski.