Słownik etymologiczny języka polskiego/czerpać
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
czerpać, czerpak, czerpaczek, zaczerpnąć, dawniej czyrpać, naczyrpnąć, naczyrpnę, biblja. Prasłowo; cerk. czrpą i czrplą (‘czerpię’); bezokolicznik pierwotny naczrěti z *na-czerpti (p musi wypaść) był i u nas, naczrzeć, jak umrzeć, więc do tego imiesłów »naczarli wody« (jak umarli; »nabrali«, Leopolita), a jak do umrzeć umirać, podobnie do naczrzeć naczyrać, »wody naczyrali« (»czerpać«, Leopolita). Tak samo u Czechów, gdzie podobne nowotwory, czru, naczierati, obok czerpu, czerpati; u innych Słowian bez tych nowotworów, chyba małorus. czerpsty, a białorus. czeru; rus. czerpat’, czerpaju, u Serbów crpem, crpsti (z stałym u nich przechodem czr- w cr- przed spółgłoskami); u Łużyczan poczrjeć, poczrieju. Co do postaci zgadza się z naszem czerp- (to jest *kĭrp-) najzupełniej lit. kirp-ti, kerpu, ale odbiega co do znaczenia, bo znaczy ‘strzygę’, jak łac. carpo, ‘obrywam’, grec. karpos, ‘owoc’, niem. Herbst (‘gdy owoce zbierają’), ind. krpānī-, ‘nożyce’; odmiana znaczeniowa wyłącznie słowiańska. W psałterzu czyrpać, ale w biblji i czyrzpać.
