Słownik etymologiczny języka polskiego/luby
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
luby, lubić (dziś, jak przy musić, myślić, mówimy i lubieć; lubiał zamiast lubił); polubić; ulubieniec; lubieżny, zamiast lubiezny (czes. líbezný, rus. lubieznyj; ż jego wedle drapieżny itp., i rzeczowników na -ież, kradzież); »lubo mi« lubić, lubować się (sobie) w czem; lubo, lub, staje się przysłówkiem, ‘albo’: »lub(o) ty, lub on«, i spójką, ‘chociaż’: »lubo nie przyszedł«. P. ślub. Prasłowo; tak samo u wszystkich Słowian; brak go w lit., bo litew. liubyti jest pożyczką ruską, a liaupse, ‘chwała’, odbiega znaczeniem; najbardziej w niem. rozpowszechnione, bo i lieb (goc. liufs), i (er)lauben, i Glauben, i Lob, loben wraz z geloben i Gelübde tu należą; łac. lubet, libet, przysłówkowo też używane: quilibet, cerk. ktolubo, ‘ktokolwiek’, libido (lubido), ‘żądza’; ind. lubhyati, ‘pożąda’, lobha-, ‘żądza’. Nader rozpowszechnione w całem imiennictwie: Lubomir(ski), Luboradz(ki), herb Lubicz i Lubrza (por. niem. nazwy miejscowe słowiańskie Lübberitz i Lübars), mnóstwo Lubieniów, Luboniów, Lubochowych, Lubaszowych, Lubiatowych; Lublin (od imienia Lubla = Lubrza); kilka Luboszynów, ciekawych dlatego, że kronikarz czeski, stary Koźma (r. 1120), wymyślił z Luboszyna czeskiego mylnie nazwę kobiecą Luboszy, Libuszy, i mniemaną córkę Krokową za Przemysła wydał; ależ Lubosza było imię męskie (jak panosza, junosza), żeńskie było Lubochna. Tu należy także Lubcza nad Niemnem i Lubeka nad Bałtykiem, a od Lubuszów roi się w Niemczech (Lebus, Leubus); mądrość średniowieczna i Lublin (nasz mistrz Wincenty!) i Lubusze od Juljusza Cezara i siostry jego Julji (!) stale wywodziła. Lubraniec jednak (słynny biskup poznański Lubrański), zwał się Ludbrańcem i niemieckiego (Liotprand) jest początku. Język dawny używał stale luby zamiast naszego ‘miły’: »nie luba mu fała była«, »nic w myśleniu jest lubszego«; dalej: »lubości świeckie«; lubiezliwy, i i. Zdrobniałe liczne: lubcia, lubunio, i t. d.
