Strona:Eliza Orzeszkowa w literaturze i w ruchu kobiecym.djvu/66

takiego, co ją upokarza“. W małżeństwie, wspólność myśli jest dla niej jedynym z warunków szczęścia rodzinnego. Narzeczona pod woalem ślubnym modli się nietylko o to, by kochać i być kochaną, ale jeszcze żeby z ukochanym wspólnie myśleć i pracować. Ilekroć pozbawi ją tego lekkomyślność, pycha, egoizm mężczyzny, cierpi dotkliwie, czuje się upokorzoną i w większości wypadków, przestaje kochać. Brak podziału i myśli dążeń często bywa dla Polki przyczyną nieszczęść w małżeństwie. Wzięła to z tradycyi swej przeszłości. Jakiemkolwiek jest przeznaczenie i warsztat, przy którym pracuje, bez względu na to czy ręka jej trzyma klucze od śpichrza, narzędzie medyczne, igłę, pióro, pędzel albo wachlarz, zawsze na dnie swej psychy Polka posiada jeden typ wrodzony, wytwór historyi, którym jest — silne wiązanie się z ojczyzną węzłami Miłości i Obowiązku. Na wszystkich szczeblach drabiny społecznej, Polka uczuwa w sercu tę miłość, a na sumieniu ten obowiązek. Ta to właściwość nie pozwala Polce zamykać się szczelnie w sferze kuchni i gałganków, lecz zawsze, mniej lub więcej rozszerza jej horyzont myślowy, i podwyższa poziom moralny. Tej to właściwości swego charakteru zawdzięcza Polka wiele nut bohaterskich w pieśni swego historycznego żywota. Pod tym względem Polka dzisiejsza jest prawnuczką w prostej linii owej dawnej niewiasty, która spotrzegała blask wysokiego ideału zza trzech wielkich słów: „Pro publico bono“.