Strona:Eugeniusz Janota - Przewodnik w wycieczkach na Babią Górę, do Tatr i Pienin.djvu/22

Ta strona została przepisana.

Z południowowschodniego końca tego potężnego garbu zjeżdża się ponad wsią Klikuszową z Beskidów do doliny nowotarskiéj i na Podhale, w odmienny świat górski.

Podhalem[1] nazywa się pogórkowata, potokami i górskiemi rzekami poprzerzynana wysoczyzna, rozciągająca się od północnych stóp Tatr do południowych stóp Beskidów, a od brzegów Czarnéj Orawy do Białki. Szerokość jego od południa na północ wynosi mil 2½, długość od zachodu na wschód od Twardoszyna na Orawie do Białéj (Beli) nad Popradem na Spiżu mil 8. Podhale nowotarskie odgranicza na zachodzie od Podhala orawskiego czyli doliny orawskiéj nieznaczny, niezpełna 2 mile długi garb, ciągnący się zpoza Odrowąża od stóp Beskidów przez tak zwane Bory[2] między Czarnym Dunajcem a Jabłonką (na Orawie) ku Suchéj Horze na granicy orawskiéj. Najwyższe wzniesienie jego nad drogą z Czarnego Dunajca do Jabłonki 2059 st. Znikając zupełnie, gdy się nań patrzy z jakiegobądź z poblizkich wzgórz, należy ono do głównych działów wodnych europejskich; rzeki bowiem biorące swój początek na zachodniéj jego stronie, w Orawie, zlewają swe wody do Dunaju, więc do morza Czarnego; przeciwnie rzeki na wschodniéj stronie tego działu na Podhalu nowotar-

  1. Halami zowią mieszkańcy tameczni pastwiska powyż górnéj granicy lasów dochodzące miejscami do najwyższych szczytów, np. na Kasprowéj, Kondratowéj, Czerwonym Wierchu, Pysznéj. Stąd wyżyną nowotarska przypierająca do Tatr nazywa się Podhalem, a zamieszkujący ją górale zowią się Podhalanami. Sam wyraz niemieckiego pochodzenia. Gockie hallus, kamień, skała; staroniem. hâla, halda (stąd dzisiejsze halde, kupa kamieni), pagórek, przepaścista pochyłość; hâli gładki, spadzisty.
  2. Są to ogromne mokrawe torfiska, rozciągające się od stóp Beskidów nad Czarnym Dunajcem aż ku Jabłonce na Orawie, przeszło milę szerokie, a półtoréj mili długie, powstałe z zbutwiałych pni i drzew sosnowych. Resztki tych lasów przeważnie sosnowych, które przed wieki całą tę przestrzeń okrywały, widać między Nowym Targiem i Zaskalem a Ludźmierzem, tudzież za Czarnym Dunajcem na granicy orawskiéj. Lud używa tego torfu do palenia i do robienia nawozu.