Strona:Franciszek Michejda - Polscy ewangelicy.pdf/16

II.

Czy ewangelicy-narodowcy są stronnictwem klerykalnem?

 Twierdzenie zawarte w powyższem pytaniu jest ulubionem, zawsze na nowo powtarzającym się zarzutem „N. Czasu“, czynionym ewangelikom-narodowcom. W tym sensie pisze „N. Czas“ w tegorocznym swym artykule noworocznym: „Stronnictwo klerykalno-narodowe, którego najdzielniejszymi i najskuteczniejszymi działaczami są znane osobistości ewangelickiego wyznania.“ Czy to jest prawdą?
 Cóż to jest stronnictwo klerykalne, albo jak je też nazywają, ultramontańskie? Nie możemy się tutaj wdawać w szczegółową charakterystykę, lecz musimy poprzestać na wyliczeniu najcharakterystyczniejszych cech tego stronnictwa. Stronnictwami klerykalnemi czyli ultramontańskiemi nazywamy te stronnictwa polityczne w krajach, narodach i społeczeństwach katolickich, które głoszą a przynajmniej wyznawają zasadę świeckiej władzy papieża, uznawają papieża jako monarchę i władzcę nietylko obok świeckich monarchów, lecz po nad nimi stojącego, według idei średniowiecznych, które stoją na stanowisku, iż każde państwo w swem ustawodawstwie powinno się stosować i ulegać dogmatom i zasadom kościoła katolickiego, a szczególniej co do szkół i wychowania, tak że kościół katolicki czyli kler (duchowieństwo) powinno mieć rozstrzygającą władzę nie tylko co do nauki religii, ale niemniej co do treści i ducha nauki w ogóle. W zasadach ściśle politycznych stronnictwo klerykalne jest właściwie najbardziej spokrewnione z zasadami katolicko-arystokratyczno-zachowawczemi, umie atoli także być demokratycznem (t. j. występować za zasadą panowania