Strona:Helena Mniszek-Ordynat Michorowski.pdf/12

 — Was zabieram do zamku — rzekł do hrabiostwa Trestków.
 Dzień już był zupełny, gdy ordynat z swym orszakiem opuszczał pogorzelisko. Rozpalone ruiny buchały jeszcze ogniem... Strażaków ordynat kazał zastąpić innymi ludźmi. Rozdzierano zgliszcza bosakami; kobiety zalewały pojedyńcze ogniska wodą, dźwiganą niemal z pasją. Całą złość i żal tłum wywierał teraz na ogniu. Pastwiono się nad nim, obrzucano błotem, rwano w kawały. Nastąpiła istna orgja zawziętości. Kobiety śród przekleństw ciskały się na płomienie, jak hyeny. Obraz przedstawiał okrutne zniszczenie rozpasanego żywiołu i zwierzęcą zemstę ludu.
 Ordynat miał na ustach ironiczny uśmiech.
 — Nazywają moich ludzi kulturalnymi, a ot, patrzcie — rzekł do Trestków.
 — Barbarzyńcy! Nie trzyma ich się kultura — odpowiedział hrabia. — Daremny trud. Najlepiej machnąć ręką.
 — Nie: stale kulturę dawać, aż ich przetrawi — odrzekł Michorowski.
 Pani Rita utkwiła w nim oczy, pełne uwielbienia.
 Jechano w milczeniu po chrupkim śniegu, poplamionym czarnemi głowniami i kupami sadzy. Nagle hrabia zawołał:
 — Jest! Idzie banda!
 Ordynat, widząc zbliżających się robotników, skrzywił usta z niesmakiem.
 — Czego oni odemnie chcą?...
 W oczach odbiła mu się nuda. Był zmęczony.
 Z jękiem, szlochem i chrzęstem kolan na śniegu, robotnicza gromada otoczyła Apolla. Klękano, całowano nogi ordynata; kobiety łamały ręce. Wrzaskliwa ruchoma ciżba błagała litości.
 — Daruj, jasny panie! My ogłupieli!... Nas zdurzyli... Ale my wierni. Nie wypędzajcie, jasny panie... Nie szlijcie do turmy.. Służyli będziem darmo — gdzie jasny ordynat każe.
 — Miłosierdzia, panoczku! litości! Darmo służyć będziem — zawodziły kobiety.
 Ordynat znudzonym ruchem poruszył głową.
 — Nie chcę waszej krzywdy, ale... nie lubię buntów.
 — Miłosierdzia, panoczku! Nie wyganiaj nas... ratuj!
 Skomlenia kobiet i błagające oczy mężczyzn, utkwione w ordynata, rozdraźniły go. Cisnący się tłum, czarny, osmolony sadzą, buchał spalenizną i surowym zapachem potu. Michorowski stracił