Strona:J. Grabiec - Akt 5-go listopada a Sprawa Polska.pdf/20

nych marzeń, z krainy ideałów przechodzi na grunt twardej rzeczywistości, staje się z konieczności programem pracy.
 Urzeczywistnienie bowiem jego zależy z jednej strony jedynie od tych lub owych szczegółów i okoliczności likwidacyi obecnej wojny, z drugiej zaś — od sumy naszego własnego wkładu pracy dla tego urzeczywistnienia. Likwidacya zaś wojny będzie niezwykle trudna i niesłychanie złożona, zarówno wobec naszego nieprzygotowania, jak i czynników, od nas niezależnych zupełnie, a wypływających konsekwentnie z okoliczności obecnej wojny. Jedno zaś można powiedzieć chyba napewno, że kwestya nasza, która, jak widzieliśmy, z wielką trudnością i wbrew woli literalnie wszystkich, siłą fatalnej konieczności stanęła na wokandzie spraw, które się złożą na likwidacyę wojny obecnej, poza nami samymi, niema nikogo, dla którego całkowite jej rozstrzygnięcie byłoby interesem. Jeżeli podczas rozbiorów nasz stosunek do sąsiadów i dalszych państw mógł natchnąć Krasickiego do napisania bajki na nieśmiertelny temat: „Wśród serdecznych przyjaciół psy zająca zjadły“ to dziś pod tym względem jesteśmy w położeniu jak najklasyczniejszego „splendid isolation“. Przyjaciół tkliwych absolutnie nie mamy — wrogów dość. Natomiast losy wojny sprawiły, że w naszych dążnościach niepodległościowych możemy mieć potężnych sprzymierzeńców — w czasie obecnej wojny i w trakcie jej likwidacyi. Każdy jednak sprzymierzeniec jest nim, póki jego interes tego wymaga, i jest bezwzględnie sprzymierzeńcem, nie zaś dobrodziejem. Może dopomagać, lecz nie dawać darmo — taką jest bezwzględna i wyjątków nie znająca zasada zdrowej polityki. We wszelkich więc przyszłościowych koncepcyach w naszej sprawie najważniejszą rolę musi bezwzględnie odgrywać nasza własna akcya — i to zarówno obecnie w trakcie trwania wojny, jak i podczas jej likwidacyi. Likwidacya zaś ta będzie powszechnym, bardzo skrupulatnym rozrachunkiem, w którym każda pozycya naszych aktywów i pasywów, jak również stosunek każdej z nich do wszecheuropejskiego bilansu bacznie będą zważone i sta-