Strona:J. Grabiec - Syonizm niepodległościowy przeciw Państwu Polskiemu.pdf/5

 P. Harusewiczowi wypadło zakończyć poniekąd cały okres dziejów Narodowej Demokracyi, który trwał lat przeszło 10, i który on sam, w swoim wniosku poprawki do tekstu adresu Dumy do Tronu na wiosnę 1906 roku, rozpoczął jawnie imieniem swego stronnictwa. Okres zaś to bardzo ciekawy. Narodowa Demokracya, zorganizowawszy wówczas t. zw. żywioły porządku w Królestwie Polskiem, złamała z pomocą represyi rządowych żywiołowy, a nad wyraz nieudolnie przez partye socyalistyczne prowadzony ruch robotniczy, i po pięknym momencie 5 listopada 1905 roku i dni następnych, kiedy stanęła, jako zwarty obóz patryotyzmu polskiego, zmonopolizowała w swoich rękach przedstawicielstwo narodowe — w Dumie rosyjskiej.
 Fakt taki stawiał to stronnictwo oko w oko z odrodzoną przez konstytucyę państwowością rosyjską, która przez tę właśnie konstytucyę nabrała wybitnie nacyonalistycznego charakteru. Zarówno bowiem oba Manifesty carskie 19/7 sierpnia i 30/17 października 1905 r., zawierające podstawy tej konstytucyi, jak i cała polityka rządu ówczesnego, nie pozostawiały pod tym względem żadnych złudzeń. Przedstawicielstwo więc polskie musiało wybierać między walką lub kompromisem z państwowością rosyjską.
 Przedstawicielstwo nasze, a wraz z niem i całe stronnictwo demokratyczno-narodowe wybrało wówczas drogę kompromisowej polityki polsko-rosyjskiej, po której szło lat dziesięć i którą usiłuje i nadal prowadzić, w chwili, gdy wskutek aktu 5 listopada sprawa polska przestała być kwestyą przedewszystkiem sporu Rosyi z Narodem polskim, lecz stała się wyłącznie międzynarodową i podlegającą kompetencyi układów międzypaństwowych.
 Z chwilą ogłoszenia Rządu polskiego takie stanowisko będzie musiało być uznawane oczywiście za zdradę stanu jedynie i zostanie wyjęte z dziedziny dyskusyi, obecnie jednak jeszcze należy je krytycznie i bezstronnie