Strona:PL Adam Próchnik - Ku Polsce socjalistycznej dzieje polskiej myśli socjalistycznej.pdf/23

socjalistyczne zaznaczyły się w tej akcji, która została przez władze rosyjskie szybko ujawniona i stłumiona, w bardzo małej mierze.
 W r. 1835 wyłoniła się organizacja socjalistyczna na emigracji. Powstała ona drogą rozłamu w „Towarzystwie Demokratycznem“, które obejmowało większość emigracji. Grupa członków tego towarzystwa na terenie angielskim założyła odrębne stowarzyszenie socjalistyczne pod nazwą „Lud polski“. Podstawą „tej organizacji była grupa emigrantów-żołnierzy pochodzenia chłopskiego (gmina Grudziądz). Na czele jej stali znani socjaliści utopijni Stanisław Worcell, Tadeusz Krępowiecki, Zenon Świętosławski, Roch Rupniewski, Seweryn Dziewicki i. in. Podstawą ideową był program kościoła powszechnego Świętosławskiego, o którym wyżej była mowa.
 W kraju pierwiastki idei socjalistycznej można odszukać w ruchu spiskowym, zwanym konarszczyzną i w spisku chłopskim zorganizowanym przez ks. Piotra Ściegiennego w ziemi kieleckiej i lubelskiej pod hasłem socjalistycznej gminy wiejskiej.
 W okresie poprzedzającym rewolucję lat 1846—1848 powstała w Poznaniu pod kierownictwem Walentego Stefańskiego organizacja o tendencjach socjalistycznych pod nazwą „Związek plebejuszów“. Ideowo stała ona pod wpływem Edwarda Dembowskiego, jak wiadomo heglisty i socjalisty kierunku idealistycznego.
 Powstanie styczniowe poprzedziło również założenie organizacji socjalistycznej. Powstała ona znów na emigracji, w Londynie, pod wskrzeszoną dawną nazwą „Ludu polskiego“ — w r. 1858. Łącznikiem z pierwszym „Ludem polskim“ był Zenon Świętosławski, a dalej należą do organizacji Jan Kryński, Ludwik Oborski, Henryk Abicht, Wojciech Banaszkiewicz, Koziełł, Buchowski i in. Program drugiego „Ludu polskiego“ polegał na dążeniu do stworzenia powszechnej republiki socjalistycznej, złożonej z rodziny wolnych narodów. Republika ta miała mieć ustrój wyraźnie socjalistyczny. „Własność osobista i jakaby ona nie była, znosi się na zawsze“, głosił program. „Lud... znosi panowanie człowieka nad człowiekiem, ogłasza miasta, wsie, gospodarstwa, ziemię, domy, przemysłowe zakłady, warsztaty, sklepy, inwentarze i wszelką własność ruchomą lub nieruchomą, posiadaną dziś przez pojedyńcze osoby, za własność wspólną narodu całego, a następnie, skoro zbrojne powstanie rozszerzy zakres działania — własnością Ludzkości“. „Lud polski“ należał do jakiegoś bliżej nieznanego rewolucyjnego „Związku międzynarodowego“ i miał zamiar wywołać w r. 1859 powszechną rewolucję przy współdziałaniu Mazziniego we Włoszech i Kossutha na Węgrzech. Plany te spaliły przy pierwszych próbach propagandy kraju na panewce i wpadły w sieci misternej prowokacji pruskiej policji w Poznaniu.
 Po powstaniu styczniowem znów odradza się ruch organizacyjny na emigracji. W r. 1872 Józef Tokarzewicz znany nam z propagandy dostosowanej do współczesności gminy socjalistycznej stworzył w Zurychu „Towarzystwo polskie socjalno-demokratyczne“, również wkrótce rozbite przez prowokację.
 W tymże czasie w Londynie zostaje powołany do życia trzeci z kolei „Lud polski“. Na czele staje Walery Wróblewski, wsławiony podwójną