słowo, od pnia oznaczającego ‘ostrość’; por. brona, ber.
barka, z włosk. (jak inne nazwy czółn, gonduła, fusta, obie w 17. w. z włosk. gondola, fusta); romańska nazwa barki z łac. barca, z grec., a to z koptyjskiego bart. Tak samo bat, bacik, z włosk. batto (łac. battus, niem. Boot); batki r. 1532.
barkracht, barkmistrz, uproszczone w bachmistrz już w 16. w.; z niem. Bergrecht, Bergmeister, o ‘dochodach’ i ‘dozorcy kopalni’, u nas głównie wielickiej.
barłóg, r. 1500 barłogo (albo świnie koryto, kob), rodzaju żeńskiego na Rusi: bierłoga, mierłoga; prasłowo, u wszystkich Słowian to samo, głównie o barłogu niedźwiedzim (węg. medve barlaga, r. 1463, ad speluncam porloga, 1357, już r. 1467 barlang, z tego dziś ballang), jak i o ‘podściółce, mierzwie’. Urobione przyrostkiem -og od *barła, ‘mierzwy’. Narzeczowe bardlić, ‘mierzwić’. W psałterzu: »w barłodzech«.
barszcz, prasłowiańska nazwa dla ‘heracleum’, por. świni barszcz, barszczyca w 15. i 16. w. dla ‘delphinium’; u nas od 18. w. nazwa ‘zupy kwaśnej z buraków’ (ale i ‘żuru’, barszcz biały), co zastąpiły pierwotny barszcz; od ostrych, kończatych liści, niem. Borste, Bürste, ‘szczeć, szczotka’; pień ten sam, co i w bark (p.); por. ind. bhrsztisz, ‘szpic, kant’; prapostać naszego: bŭrst-j; czes. brszt, rus. borszcz (nazwa zupy od nas!), słowień. brszcz: wszystko ‘heracleum’.
barwa, barwić, barwny, z czes. barwa z dawnego niem. prasłowa varwe, dziś Farbe, cośmy na nowo przejęli w 16. w., zatrzymując, jako w nowej pożyczce, niem f bez zmiany: farba, farbować (»farbowane lisy«!), farbierz, farbiarnia; od nas na całą Ruś (gdzie f i przez chw zastępują, lit. kwarba). Francuzi od niem. Farbe szminkę przezwali fard; u nas ‘szminkę’ w 15. i 16. w. barwicą i barwiczką zwano; inne urobienia: barwiany, barwisty, barwnik; w 15. w. ‘niezapominajki’: barwica, nowa barwa, barwik, »że wiosną łąki malują«; biblja »barwy modrej« używa, gdzie Leopolita »o jedwabiu modrym« prawi; barwa, ‘liberja’ w 16.—18. w.
barwinek, z łac. pervinca, co tę samę roślinę oznacza; do nas z Czech, barwinek (ich postać barwienek i u nas zapisana), od nas na Ruś całą.
baryła, barył(ecz)ka, od 15. w. ogólne; z włosk. barile, z łac. barillus.
bas, basować, o głosie, jak wszelkie inne nazwy, alt i t. d., z łac.; bassus, ‘niski’; stąd basetla (czes. basetl, baska); basy, ‘baty’, ‘pręgi’ (»basy pod oczami«), p. bat.
basałyk, obelżywe basałyga, w 15. w. przejęte dla ‘bicza z ołowianą kulą’, r. 1500 basałyk albo pilatyk, tłumaczy łac. caestus (słowa basztyki niema, są tylko basałyki). Rej wymienia je jako tatarskie.
basarunek (i odmiennie), ‘odszkodowanie (sądowe), głównie za skaleczenie’, z niem. Besserung, niby ‘ulepszenie’, po polsku ‘nawiązka’.
basia r. 1697, dziś bazia, ‘owieczka’, i bazia, ‘kotka’, p. bagniędź; zdrobniałe do bagnię albo baranek; baś, baś, je wołają.
basta, ‘dosyć’, zabastować (w kartach); z włosk. basta! bastare, ‘starczyć’; europejskie.
baster, bastrzę, ‘bękart’; bastert i bastard, o ‘winie pośledniejszem’;
