Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 115.jpeg

Ta strona została skorygowana.

twieć czy trętwieć? Nie odstraszy więc podobna odmiana przy łączeniu pnia słowiańskiego i litewskiego.

drętwieć, zdrętwiał, o ‘cierpnieniu’, ‘truchleniu’, drętki, o ‘smaku ostrym’, drętwy, toż znaczenie; p. trącać.

drgać, drgnąć, drżeć (por. dreszcz), drżliwy, częstotliwe drygać, podrygiwać, drygi, ‘skoki’; prasłowo; rus. drożat’ i drognut’, droż, ‘dreszcz’, serb. drchat i drkat, ‘drżenie’, drhtati i drktati,‘drżeć’, czes. drhati, łuż. żrjeć i żaś; lit. drugis, ‘febra’ (i ‘motyl’), prus. drogis, ‘sitowie’. Drgawka, drżączka (psałterz).

drób, drobić, odrobina, drobny, drobiazg (przyrostek -ezg, oczekiwalibyśmy drobiozg, ale samogłoski się wahają; -ezg to samo co -eg, -og), drobiaszczek zamiast drobiażdżek: »drobiaszczek (t.j. ‘drobną szlachtę’) tylko serce a cnota ochabi«, Potocki; drobię, ‘owca’, drobność i drobnostka, podróbce; narzeczowo dremny; drobne (pieniądze). Prasłowo; rus. drob, ‘ułamek’, małorus. drobjata, ‘owce’, bułg. drobowe, ‘podróbce’, czes. droby, druobeż, ‘drobiazg (ptactwo, ryby)’, drobet, ‘odrobina’; u Bułg. obok droben i dreben, rus. drjebjezg, łuż. drjebjeńca, ‘odrobina’, co naturalnie niczego nie dowodzi (żadnej osobnej wokalizacji pniowej!); cerk. razdrobiti, serb. drobiti, ‘rozrzynać’; łuż. draby, o ‘ubiorze’, moraw. zdraby, ‘łachy’; litew. drobē, ‘płótno’, drabużis, ‘suknia’, drabanas, ‘łachy’ (a z p: drapanos, ‘bielizna’); z e, łotew. drēbe, ‘łachy, ubiór’. Biblja: »drobow wiele« (»stada«, Leopolita), »z droby« (»ze trzewy«, Leopolita); r. 1500 drobienie, później drobionka, ‘zacierka’.

droczyć (się), ‘draźnić kogo’, w rus. drok, ‘giez’, droczit’ sia, o ‘gżącem się bydle’, w rus. cerk. droczenije, ‘pycha’, drocziti sia, ‘pysznieć’; bułg. droczŭ, ‘biesiaduję’. Innych odpowiedników nie znamy, oprócz serb. dreka, ‘krzyk’, dreczati, dreknuti, ‘krzyczeć’, czes. drzeczeti, ‘płakać’.

droga, dróżka (święta, ‘pielgrzymka’), podróż, podróżnik, zdrożny (por. zbrodnia, ‘co z drogi, brodu wykracza’), dawniej i drożny, ‘co godny’; drożyć, dziś drążyć, bo pierwotne drogi znaczenie ‘rysa’, ‘brózda’; stąd czes. dráha, ‘nawsie’, albo ‘wągroda’, albo ‘skotnica’ (dla bydła, by między polami wolno przechodziło, na tem się pasło), albo i ‘ślad’ (np. w trawie wydeptany), stąd i znaczenie ‘okrajku szaty’, cerk. podrag, czes. podrahy, ‘brzeg, krawędź szaty’, dalej nadragi, ‘spodnie’, co Węgrzy pożyczyli, a potem (w 16. w.) nam nadali. Prasłowo; postać pierwotna *dorga, rus. doroga, dorożka, ‘falc’, ‘rynwa’, dorożczatyj, ‘w paski’; serb. draga, ‘dolina’, słowień. draga, ‘rów’, ‘dół’, łuż. dróha, ‘ślad’. Należy do pnia dĭrg-, p. dziergać. Tu może i rus., z ro zamiast oro, co nieraz bywa, droga, ‘rozwora’, drogi, ‘wóz’, ‘karawan’, drożki, ‘lekki wózek’, co my spolszczyliśmy na dorożkę, a Niemcy stąd Droschke, Droschkenkutscher wzięli; na Litwie drążki i dróżka. Dawne podróżstwo; drogo(w)skaz. Brak w litewskiem. Łączą z nord. drog, ‘dolina’, ‘ślad’, ‘smug’, draga, ‘ciągnąć’, dorg, ‘sznur u wędki’. Por. troki.

drogi, drożyć się, wzdrażać, drożyzna i drogość, drogocenny; prasłowo; z *dorg, cerk. drag, rus. dorogoj, serb. bułg. drago mi je, ‘lubo mi’, czesk. drahý, łuż. drohi;