Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 140.jpeg

Ta strona została skorygowana.

rumuńskiem, filigean, — wszystko nazwy dla ‘kubka kawy’.

filozof, u Rosjan lubomudrcem dobrze tłumaczony, filozofja, od greck, fileo, ‘kocham’; filo- w licznych złożeniach, filantrop itp.

filtrować, ‘przepuszczać dla odczyszczenia’, z niem. filtriren z łac. filtrare, od filtrum, ‘cedzidło’.

filut, filutek, filuterny (wedle innych zdrobniałych, jak maciuperny), z franc. filou (-t dodano jak w kajet, tętent), ‘oszust’, od łac. filum, ‘nić’, ‘przędza’.

finanse, europejskie, wkońcu z łac. financia, jak kwitancja, od finire, ‘kończyć (regulować) rachunki’, włos. finanza, ‘koniec’ i ‘majątek’, ‘rachunek’.

finfa, ‘żakowski żart’ i wyraz, może z fifa, p. fajfrowie.

fiok, fioki, fiochy, o ‘stroju głowy’ przeważnie, z włos. fiocco, ‘kutas’, z niem. Flocken.

fiołek, fiołkowy; dawniej i fioły; rodzaju żeńskiego fiołka; obok tego i fiałek, fiałkowy, fijałka (już w 15. wieku); fiolet, fioletowy (o kolorze); z łac. (przez niem. wymowę łac. v jak f) viola (w niem. obu rodzajów); postać z a przyszła na Czechy, fialka; u ludu często z chw- zamiast f-, jak i w innych słowach z f; włos. violetto, o kolorze.

firacyntel, »na firacyntele srebra«, Potocki, z niem. vier Achzentel; achcentel w 15. w., achental (!) r. 1541.

firanka, firaneczka, z niem. Fürhang, Vorhang (por. fartuch), ‘zasłona’, ‘opona’.

fircyk, najpierw u Paska zapisane, ogólne w 18. w., o wszelkim ‘strojnisiu’ i ‘wietrzniku’, od firc- urobione, por. czes. frc, ‘żart’, frcati, ‘fyrtać się’.

firka i fierka, ‘drobna moneta’ (z niem. vier, ‘cztery’), przeniesione na ‘ludzi małej wartości’; por. włos. ferlino.

firleje, ‘tańce’, z niem. dawnego virlei (a to z starofranc. virelai, ‘pieśń w kółku’), o ‘tańcu z pieśniami’, więc: »baba stroi firleje«, ‘puszcza się w tany’. Było, jak rej, i nazwą rodową, wygasłych w 17. wieku Firlejów.

firletka, r. 1472, roślina ‘lychnis’, z nazw łacińskich średniowiecznych: farlaria, fellaria, filorosa, żywcem przejęta, jak tyle innych, np. formuza, formuzka, z łaciń. formosa, w r. 1472.

firma, z włos., właściwie ‘podpis, potwierdzenie’, ‘afirmacja’. Ale firman, ferman sułtański, z pers. ferman, ‘rozkaz’, z staropersk. wyrazu dla ‘prawa’.

fisk, fiskus, fiskalny, z łac. fiscus, ‘worek na pieniądze’, ‘skarb’, ‘kasa’; europejskie; fiskał już w 17. wieku.

fistuła, ‘piszczałka’, ‘rurka’, z łac. fistula, niepewnego początku, zestawianego nawet z naszem gwizdać.

fiszbin, z niem. Fischbein, ‘pręt rogowy’, właściwie ‘rybia kość’.

fiu, wykrzyknik, dalej fiut! fiute, a z tego fiutyniec obok rzeczownika fiuta i przymiotnika fiuty, z mazowiecka fsiu bziu r. 1607, fiutebrde, czasownik fiukać i fiuknąć, ‘gwizdnąć’ — wszystko dźwiękonaśladowcze; ściąga się w urobieniach na ‘wietrzników’ i ‘pustaków’, fiutacz i na ‘złodzieja’, fiutka i na ‘polewkę’ (po narzeczach): »widziałem często fiutę między pany«, 1697 roku, »do fiutego Myszkowskiego«, r. 1620; »po fiutyńcach da Bóg dobrych panów«, r. 1654, »masz li być fiutyńcem«, Potocki.