fontana, włoskie, od fonte, ‘studnia’ (łac. fons), już u Reja.
fontaź, ‘kokarda’, franc. fontange, od nazwy panny de Fontanges (na dworze Ludwika XIV, jego kochanki, zmarłej r. 1681).
for-, złożenia niemieckie, jak forszpan, forszus, forwachty, co pomijamy.
fora, z włos. fora, fuora, fuori, ‘zewnątrz’, venir fuori, ‘wystąpić’ (więc tak wywoływano, bis!). Ale i fora z dwora, ‘won!’, ‘wynoś się!’, z łac. foris, foras.
forbot, ‘frędzla’, dawniej farbot, np. w 15. wieku: »(dziesięć łokci) franzy alias farbotki«; w 16. wieku ogólnie z o, częste u Reja: »Ślęzak (t. j. kupiec Ślązak) z forbotem«, »pstrzyć cudzymi forboty«; z hiszp. farpado, ‘z frędzlami’; wyraz, u nas zapomniany, żyje do dziś na Rusi i Litwie, dokąd od nas się dostał; »czepców trojakimi forbotami bramowanych« (r. 1558), »po głowie poprawując forbotków«, »forboty na pochwach (u konia) się trzęsą«; robiono je z nitek złotych, więc u Reja: »z łyka forboty szlachcic bez cnoty«; jeszcze u Haura (1680) mowa o praniu koron i forbot.
Fordoń nad Wisłą u Bydgoszczy, gdzie cła wodne pobierano, stąd »rejestra fordańskie« albo »z forduna«, ‘podatki poborowe, czwarty grosz’; fordan dowodzi, że nazwa od ferdonum, ‘ćwierć grzywny’, z niem. Vierdung; p. wiardunek.
fordyment i furdyment, ‘kaptur u szabli’, z włosk. guardamano (‘ochrona ręki’); karabele go nie miały, bo służyły tylko do stroju, nie do boju.
forga, ‘kita, pióropusz’ (u konia, na hełmie), węg. forgó; »konie pod orlemi forgami«, »po szyszaku się toczy forga piór«, w 17. wieku.
forgocz, ‘uwięź konia’, ‘pobocz’; »stoi Turek na forgoczy«, »stały na forgoczach konie«, »wiąże kandybę na forgoczu« (rodz. męski, poprawny), z węg., jak i czes. farkasz, ‘rzemień podogonny’.
forma, foremny, formować (dawne złożenia: formibzdy, formfeliczek), formalny, formalność, formuła, formułka, formularz, sformułować; formacja, nieforemny, format; z łac. forma, formare, formalis, formula; forma, ‘stała w kościele i na chórze’ »wyga się za formą zakradła«, ‘napijewa się w formie«, u Reja 1560 r. Słowo łac. niewyjaśnione, mimo wszelakich pomysłów, nawet takiego, że to przestawka z grec. morfē, ‘kształt’ (skąd amorficzny, metamorfozy, itp.).
fornal, ‘hak u dyszla’, z niem. Vornagel, bo niem. Nagel stale w nal ściągamy: bretnal, ufnal; od ‘haku’ przeszło i na ‘furmana’ samego, jak ten hak i furmankiem ochrzczono; fornal, ‘woźnica’, fornalka, fornalski, odwrotnie ‘hamulec’ folajtrem, niem. Vorreiter (p. foryś), po narzeczach przezywają.
forpoczta, zamiast forposzta, bo i posztę (Post) odmieniliśmy w pocztę, z niem. Vorposten; wojskowość polska od 17. wieku w niemieckie stroiła się terminy, np.: »na furwachcie stojąc«, »furwachty zawodzić«; »fergadrony«, ‘alarm’ (wer geht rum?); fajfry; panszrajter (Panzerreiter); oberszter, kapral, sirantowie, wachmistrz, kwatermagister, leitnantowie, fendryki — wszystko z jednej satyry około r. 1662.
forsa, dawniej forca i forc, forsować, forsowny, z włos. forza, forzare, franc. force, przez średnio-
